بزرگداشت علمی «علامه جعفر مرتضی العاملی» برگزار شد

اخبار اعضای مجمع عمومی اخبار

دوشنبه, 28 مهر 1399

رایزن فرهنگی ایران در لبنان گفت: علامه سید جعفر مرتضی العاملی بنا بر توصیف مقام معظم رهبری، خدمت بزرگی به جهان اسلام کرد و نیاز فرهنگی بزرگی را تأمین نمود.

همزمان با سالروز ارتحال پیامبر گرامی‌(ص) و نخستین سالروز ارتحال علامه محقق «سید جعفر مرتضی العاملی» نشست علمی "سیرة الرسول الأعظم؛ تدقیقاً و تحقیقاً عند العلامة المحقق السید جعفر مرتضی العاملی" با حضور شخصیت‌های علمی و فرهیخته از ایران، عراق و لبنان در روستای "عیتا الجبل" زادگاه و در جوار مزار علامه و با رعایت شیوه نامه‌های بهداشتی برگزار شد.

این همایش به همت رایزنی فرهنگی جمهوری إسلامی ایران در لبنان و با همکاری حوزه علمیه امام علی بن ابی طالب(ع) برپا گردید و فعالان سیاسی، علمایی، فکری، فرهنگی و اجتماعی در آن شرکت کردند.

،در این مراسم پس از تلاوت آیاتی از قرآن کریم توسط آقای «عباس مرتضی»، حجت‌الاسلام والمسلمین «نزار سعید» مدیر مراکز فرهنگی امام خمینی در لبنان به معرفی شخصیت علامه راحل و آثار و خدماتی که انجام داده پرداخت و سپس فیلم مستندی درباره معرفی شخصیت مرحوم به نمایش درآمد.

سپس دکتر خامه‌یار رایزن فرهنگی کشورمان ضمن تسلیت سالروز وفات رسول گرامی اسلام و شهادت امام حسن مجتبی علیه السلام به معرفی شخصیت علامه سیدجعفر مرتضی پرداخته و گفت: وی مکتبی از اندیشه اسلامی دینی و علمی را به یادگار گذاشت که نسل‌ها از آن الگو می‌گیرند و در آن مسیر گام خواهند برداشت.ایشان تألیفات بسیاری را در رد شبهات از اسلام و تشیع نگاشت و آثار او در تحقیق و تصحیح تاریخ اسلام با هدف حفظ میراث ناب محمدی نوشته شده است.

وی در خصوص معرفی کتاب ایشان با عنوان "الصحیح من سیرة النبی الأعظم(ص)" که در 35 جلد نگاشته شده، افزود: این کتاب در زمره کتاب‌های سیره نبوی قرار گرفته و به عنوان کتاب سال در جمهوری اسلامی ایران در همان زمان برگزیده شد و چنان از اهمیت بالایی برخوردار است که مورد تحلیل و مطالعه گسترده تاریخ‌دانان قرار گرفته شده است. امروز آن چه که در فقدانش ما به آن نیاز داریم همین آثار، تألیفات و اندیشه روشنگری است که هرگز شعله‌اش خاموش نمی‌شود و به نسل‌های دیگر منتقل خواهد شد تا از نور آن برای ادامه مسیر بهره ببرند.

خامه یار در پایان گفت: این شخصیت بنا بر توصیف مقام معظم رهبری، خدمت بزرگی به جهان اسلام کرد و نیاز فرهنگی بزرگی را تأمین نمود، لذا بیشتر تألیفات سیدجعفر مرتضی بنا بر ضرورت به فارسی ترجمه شده است و علما نیز نسبت به ترجمه آثار و اندیشه های وی به فارسی جهت استفاده مسلمانان و به ویژه شیعیان سفارش کرده‌اند. چرا که این عالم جلیل‌القدر خدمات شایانی به کتابخانه علمی، تاریخ اسلام و حوزه‌های علمیه و نیز حوزه‌هایی که در قم و جبل عامل تأسیس کرد، ارائه نمود.

* سخنان رییس شورای عالی حوزه علمیه

در ادامه آیت‌الله سیدهاشم حسینی بوشهری؛ ضمن تسلیت سالروز رحلت پیامبر اعظم و همچنین شهادت امام مجتبی علیه السلام به بیان فضلیت‌ها و مکارم اخلاقی این شخصیت پرداخته و گفت: این شخصیت تربیت شده مکتبی است که برای علم و عالم ارزش والایی قائل است و چنین شخصیتی خداوند به گونه‌ای خاص، علم و دانش را به او الهام می‌کند تا بتوانند دارای اثری وجودی باشند و همواره بر سر زبانها باشند و قهرمان نوشته‌ها و سخن‌ها قرار می‌گیرند. این شخصیت، مراتب تحصیلی خود را در لبنان و نجف و قم در نزد عالمانی بزرگ گذرانید و از نظر علمی به جایگاه رفیعی دست یافت، و به عنوان یک مفسر قرآن، محقق برجسته تاریخ اسلام و تشیع و آثار فراوان علمی را در موضوعات مختلف از خود برجای گذاشت.

وی سپس به معرفی صفات کلی این گونه عالمان پرداخت و گفت: خداترسی، مرزبانی، بدعت ستیزی، خیر رسانی و تأثیرگذاری در باورها و اعتقادات، اخلاق و سلوک جامعه از ویژگی‌های این گونه شخصیت‌هاست. او هم درباره سیره پیامبر کتاب نوشت و هم سیره امیرمؤمنان و هم درباره امام حسن و امام حسین و دیگر امامان. همچنین درباره شخصیت حضرت زهرا و دیگر شخصیت های مهم. وی شخصیتی هم متتبع بود و هم محقق. متتبع به کسی می‌گویند که کتاب‌های متعددی را مطالعه و بررسی می‌کند و به منابع مختلف مراجعه می‌کند.

در پایان، آیت‌الله حسینی بوشهری به معرفی ویژگی های دوره ۳۵ جلدی کتاب "الصحیح من سیرة النبی الأعظم(ص)" پرداخت و گفت: نویسنده سعی کرده سیره مکتوب پیامبر را از اخبار ضعیف بپیراید و سیره‌ای مبتنی بر اخبار صحیح به نگارش درآورد. هر جا انحرافی می‌دید، ورود می‌کرد و با حفظ و رعایت اخلاق یک پژوهشگر به نقد و بررسی آن بخش و اثر می پرداخت. خدمات او در زمینه مسائل علمی، چه در تأسیس مرکز تحقیقات در بیروت و برگزاری جلسات علمی، تأسیس حوزه علمیه‌ای در بیروت و حوزه علمیه ای در قم برای طلاب لبنان‍ی به نام "منتدی" ستودنی است. ایشان مورد توجه شخصیت‌های حوزه‌های علمیه قم و مراجع بزرگ بوده رهبر معظم انقلاب در پیام تسلیتی که به مناسبت رحلت ایشان مرقوم نمودند، از ایشان به عنوان عالم خدمتگزار و پرتلاش یاد کردند و در جای دیگری از پیامشان فرمودند: این عالم بزرگوار با تألیفات وزین و پرحجم و محققانه خود در تاریخ صدر اسلام، که از نگارشی شیوا و قلمی قدرتمند برخوردار است، خدمت بزرگی به دنیای اسلام تقدیم کرده و نیاز فرهنگی مهمی را برآورده ساخته است.

* سخنان رئیس دادگاه‌های شرعی شیعیان در لبنان

سپس حجت‌الاسلام و المسلمین محمد کنعان، رئیس دادگاه‌های شرعی شیعیان در لبنان، ضمن تسلیت رحلت جانسوز پیامبر گرامی اسلام، به معرفی شخصیت برجسته علامه سید جعفر مرتضی پرداخته و گفت: آن مرحوم عمر خود را صرف تحقیق و نگارش در میراث محمد و آل محمد نمود چرا که به آن ایمان کامل داشت و از نظر عقیدتی، فکری و فرهنگی تلاش های بسیار نمود تا از سیره نبوی، علوی، حسنی و حسینی خالصانه دفاع کند.

وی درباره این عضو لبنانی مجمع جهانی اهل بیت(ع) افزود: علامه سید جعفر مرتضی با تکیه بر عقلانیت، پرده‌های شک و تردید را از میراث نبوت کنار زد و به صورت محققانه تاریخ را بررسی کرد و در نهایت آثار ایشان به عنوان منبعی برای تمامی مسلمانان به شمار می‌رود، چرا که با بهره بردن از حجت و دلیل قاطع توانسته، حقایق را به منصه ظهور برساند.

رئیس دادگاه‌های شرعی شیعیان لبنان در پایان گفت: علامه سیدجعفر مرتضی یک محقق عادی نبود،بلکه تمام وجود خود را در خدمت به میراث خاندان نبوت و حضرت زهرا وقف نموده بود و با تمام اخلاص در پی کشف حقیقت و کنار زدن پرده ابهام از این میراث گرانمایه برآمد که امیدواریم ذخیره قبر و قیامت او باشد و در نهایت وی را به بهشت رهنمون سازد.

در ادامه حجت الاسلام‌والمسلمین دکتر محمدعلی مهدوی‌راد، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، با اشاره به سابقه آشنایی ده ساله با علامه سید جعفر مرتضی گفت: او محققی بی‌بدیل، مؤرخی امین و متکلمی ب‌ نظیر و تاریخ نگر بود. و سعی نمود تا روایات مسلّم تاریخی را از میان روایات جعلی بیرون بیاورد و به نظر من مهمترین کاری که در تاریخ اسلام انجام دادند، کشف این دروغ ها است.

وی سپس به ارائه برخی نمونه‌های تاریخی که علامه سید جعفر مرتضی برای زدودن دروغ ها از چهره آن روایات تلاش نموده‌اند، اشاره کرده و گفت: یک نمونه ی دیگر که متاسفانه که فقهای شیعه هم تحت تاثیر قرار گرفتند، و نتوانستند حقیقت را بفهمند ، روزه ی روز عاشوار است، آنچه در فقه معروف بوده صوم عاشورا است. علامه سیدجعفر مرتضی ثابت می‌کند که این روایات از اساس پایه ندارد، ساخته شده است ، برای اینکه چون امام حسین "ع" در روز دهم به شهادت رسیدند، به آن روز یک حرمت جعلی درست کنند.آقای مرتضی غیر از تاریخ به ده‌ها منبع مراجعه می‌کرد تا حقیقت را کشف کند. سیدجعفر مرتضی نشان دادند اسم عاشورا بعد از محرم ۶۱ هـ معروف شده، حتی بعد از این تاریخ مجالس عزا برپا می‌شد، گفتند چون یهودی‌ها روزه می‌گرفتند، وبر اساس منابع یهودی نشان داده که در دهه محرم در شریعت یهود روزه نمی‌گرفتند. الخ ، اساس این روایات را ایشان نشان دادند دروغ محض است.

 

 

در ادامه حجت‌الاسلام والمسلمین جلال‌الدین الصغیر،نماینده پارلمان عراق و امام جماعت مسجد بُراثا،به معرفی شخصیت سید جعفر مرتضی و روش‌های علمی او در نگارش آثارش پرداخت و گفت: وی روشی را در مطالعات سیره معصومین ایجاد کرد که پیش از این در مطالعه تاریخ آنها نبود و همین امر موجب شده بود که مشکلات بزرگی در فرهنگی که نسل‌ها درباره سیره معصومین فراگرفتند ایجاد کرده بود. نه به خاطر آن سیره‌هایی که تاریخ نویسان می‌نگاشتند، بلکه سیره افرادی که با نظام‌های سیاسی و مذهبی و فکری که در زمانشان حاکم بود مخالفت می‌کردند. و همین امر باعث می‌شد تا اطلاعات مربوط به آن سیره محدود شود و در چارچوبی قرار می گرفت که اجازه معرفی آن سیره متناسب با آن معصوم علیه السلام داده نمی شد. آنها تلاش بسیار کردند تا دروغ پردازی کنند و چهره این سیره را مخدوش جلوه دهند. لذا علامه سیدجعفر مرتضی توانست این دروغ پردازی‌ها و این محدودیت‌ها را با دلایل تاریخی و برهانی قاطع کنار بزند و چهره واقعی این روایات را به نمایش بگذارد.

وی در پایان گفت: به نظرم یکی از ویژگی‌های مهم فقید بزرگمان علامه محقق این است که با این روش جلو نرفت و تلاش نمود تا مسیر را به مجرای اصلی‌اش بازگرداند؛ چه در سیره حضرت رسول و چه در سیره حضرت امیر و امام جتبی و امام حسین علیهم السلام و حضرت زهرا و امام رضا علیه السلام. وی تلاش نمود تا در حد امکان سیره معصوم را در جایگاه اصلی اش قرار دهد تا امور همان گونه که هستند دیده شوند و پیش از وی کسی چنین کاری انجام نداده است. تلاشی که علامه نمود، این بود که این حجاب را برداشت و راه را برای پژوهشگران و محققین در این مسیر گشود تا در مطالعه خود نسبت به سیره معصومین تجدید نظر کنند و معصوم را در جای واقعی خود در تاریخ قرار دهند. و در چنین شرایطی است که جهان خواهند دید که ما چه معصومانی را داشتیم و چه مواردی را از دست داده‌ایم.

سپس حجت‌الاسلام والمسلمین علی جابر از لبنان، در سخنان خود گفت: علامه در مطالعات تاریخی، میان عقل و متون، ارتباط ایجاد کرد تا نوشته‌هایش را تقویت کند. دقت در مسئله زمان، مکان و شرایط و دلالت متون باعث شده تا وی اسیر متن قرار نگیرد بلکه متون را مورد تحقیق قرار دهد. و در ضمن از میراث بزرگ اسلامی در حدیث، فقه، تاریخ و تفسیر هر یک از مذاهب نیز در پایه ریزی دیدگاه‌های خود در مسائلی که مورد تحقیق وی قرار گرفته نقش داشته است. وی چهره تاریخی یک واقعیت را با تمام پیشینیه‌ها، ابعاد و آثارش مورد بررسی قرار می‌دهد و دروغی که پیرامون آن را فرا گرفته از آن می‌زداید، ، و البته از منابع اهل سنت و شیعه و زیدیه و طوایف دیگر نیز بهره می‌برد.

وی افزود: علامه رحمت‌الله علیه، دایرة المعارف منحصر به فردی به نام"الصحیح من سیرة الرسول الاعظم" از سیره نبوی نگاشت که در کتاب‌های سیره پیامبر بی‌نظیر است. پس از آن زندگی حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام و سپس امام حسن مجتبی و پس از آن امام حسین علیه السلام و زندگی سیاسی امام رضا (ع) و امام جواد را به رشته تحریر درآورد. وی همچنین و مطالعاتی درباره علائم ظهور انجام داده و مسائل تاریخی دیگری را نیز نگاشته است.

بنده افتخار این را داشتم که از شاگردان لبنانی ایشان بودم و بهره‌های علمی و اخلاقی بسیار بردم و نیز از روش‌های پژوهشی او استفاده کردم.

حجت الاسلام والمسلمین علی جابر در پایان ضمن اشاره به نکاتی که علامه سید جعفر مرتضی در پژوهش‌های خود لحاظ می‌نمود گفت: علامه سید جعفر بیشتر در بعد پژوهش‌های تاریخی مشهور شده‌اند و اهل علم و عموم مردم نیز وی را به همین عنوان می شناسند، اما باید بگویم که ایشان فقیهی برجسته بود و اگر اوضاع و زمانه به ایشان اجازه می‌داد، کارهایی انجام می داد که گذشتگان چنین کاری نکرده‌اند.

وی در بسیاری از موارد احتمالی بحث و گفتگوهای بسیاری دارند.در مباحث فقهی وی، عقل پیشی گرفته به ویژه در مباحثی که متنی از کتاب و حدیث در مورد آن وجود ندارد، در بحث اجتهاد و تقلید، علما می‌دانند که بابی فقهی وجود دارد و مطلب بسیار زیادی درباره‌اش نوشته شده است وهیچکدام حرف تازه ای نزده اند، اما علامه سیدجعفر مطالب تازه‌ای در این باب دارند. می‌توان به کتاب ایشان با عنوان" الاعتماد فی مسائل التقلید والاجتهاد " مراجعه نمود. این کتاب آخرین کتاب چاپ شده وی است که در چهار جلد منتشر شده است.

سپس حجت الاسلام والمسلمین سید علی حجازی، از لبنان، به بررسی ابعاد شخصیتی علامه مرتضی پرداخت و گفت: او عالم، مفکر، متکلم، مؤرخ، مفسر، فقیه و ادیب بود. او تاریخ پیامبر اکرم و اهل بیت ایشان را تحقیق و تصحیح کرد و حقایق را از میان دروغ‌های نوشته شده و عقاید فاسد بیرون کشید. و باید گفت آثار علمی وی نشان دهنده تمام ابعاد وجودی و شخصیت او نبوده بلکه بخشی از توانایی‌های او را نشان می‌دهد.

او افزود: گفته می شود او فیلسوف نبوده، اما باید بگویم که او فیلسوفی برای تاریخ و دفاع از دین حق بوده است و تاریخ را با نوشته‌های خود غنی ساخته است. وی اخلاق اهل بیت را با رفتار خود مجسم ساخت، و در رسیدگی به نیازمندان و کمک به آنها از هیچ تلاشی دریغ نکرد. او فردی متواضع، مهربان و دارای سعه صدر بود و در هنگام برخورد با وی متوجه نمی‌شدی که در کنار عالمی ارجمند نشسته‌ای. هیچگاه به تعداد آثار خود بر کسی فخر نفروخت بلکه هر آنچه را که انجام داده بود را جزو وظایف خود می دانست. در نگارش تاریخ روش یک فقیه اصولی را برگزید و از تعصب کورکورانه دوری می‌جست.

حجت الاسلام و المسلمین حجازی در پایان گفت: وی می‌خواست حوزه های علمیه روشی تحقیقی را در مسائل علمی خود بپیمایند و از حالت سنتی خارج شوند. باید گفت کتاب" الصحیح من سیرة النبی الاعظم" ذره‌ای از علم وی بوده که شاید در این دوران نمونه این کتاب بی‌نظیر باشد. و باید گفت همچنان شخصیت علمی این سید با تمام جزئیات آن مجهول مانده است و شاید نسل‌های آینده بتوانند به ابعاد شخصیتی وی پی ببرند.

در ادامه حجت الاسلام و المسلمین، سید علاء الموسوی، از عراق، درباره شخصیت علامه محقق سید جعفر مرتضی و آشنایی خود با وی گفت: با ایشان در قم در زمانی که استاد، پژوهشگر، محقق، مدرس و نویسنده بود، آشنا شدم و این آشنایی تا لبنان نیز ادامه یافت، به برخی از نکاتی که از شخصیت این عالم محقق دریافت نمودم می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود: تدین و ورع ایشان بود. وی متدین و با ورع بود و به شدت اهل احتیاط بود. اهل تقید در حرف زدنش بود و از حدود شرعی در سخنانش تجاوز نمی کرد، بلکه در حرف زدن بسیار محتاطانه عمل می‌کرد و از جر و بحث در کلام خودداری می‌کرد. او انسانی آرام و با اخلاقی بسیار عالی بود. در تعامل با دیگران اهل تعادل بود و رفتارش سنجیده بود. با دیگران با احترام رفتار می‌کرد و با مردم با مؤدبانه برخورد می‌کرد و درباره دیگرانی که حضور نداشتند با احترام یاد می‌کرد.

وی افزود: مسئله دیگری که درباره شخصیت سید جعفر رحمت الله علیه می‌توان گفت، وجود دقت علمی ایشان در گفتار و نوشتار بود. وی دقت بسیاری در گفتار و نوشتارش داشت چرا که انسانی مسئولیت‌پذیر بود و مسئولیت علمی و شرعی سخنانش را بر عهده می گرفت چرا که عالم، فقیه، تاریخ نویس و اندیشمندی اسلامی بود. و هرگز بدون تحقیق و مراجعه به منابع و تأکید بر صحت آن، مطلبی را نمی‌گفت. از صفاتی که در مرحوم سید جعفر مشهود بود، غیرت دینی و اسلامی وی بود که در این دوره از زمان نادر است. شاید انسان نسبت به خویش، خانواده و خاندانش غیرت داشته باشد و اگر اتفاقی برای آنها بیافتد و یا حرفی بر علیه آنها زده شود بلافاصله به خروش خواهد آمد؛ اما داشتن غیرت دینی در این دوره زمانه نادر است.

حجت الاسلام والمسلمین موسوی ضمن بر شمردن دیگر صفات این شخصیت، در پایان گفت: وی در نگارش حقایق تاریخی تنها به ذکر دردها و رنج ها اکتفا نمی کرد بلکه تلاش می‌کرد، می نوشت، تحقیق می‌کرد و به منایع تاریخی نادر مراجعه می‌نمود تا پاسخی قانع کننده به کسانی که اسلام و اهل بیت علیهم السلام را هدف قرار داده بودند،بدهد. از خداوند متعال مسئلت می نمایم که جوانان ما، کتاب های ایشان را مطالعه کنند و از آثار این علامه محقق غافل نشوند، چرا که نیازهای عقیدتی، تاریخی و حتی اخلاقی و پاسخ آنها را خواهند یافت.

* تشکر عضو شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت(ع)

در پایان برادر علامه، حجت‌الاسلام و المسلمین «سید مرتضی مرتضی العاملی» ضمن تشکر از رایزن فرهنگی ایران در لبنان برای تنظیم این مراسم، گفت: درباره جناب علامه سید جعفر مرتضی، باید بگویم که ایشان فراتر از ایران، و لبنان و فراتر از تمام اماکنی است که ما می‌شناسیم.

عضو لبنانی شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت(ع) افزود: وی حتی وقتی به مدتی کوتاه و یک ماهه در آفریقا بود هم نقش خود را ایفا کرد. اثری از خود در آن جا بر جای گذاشت که برای تمام نسل‌ها و دوران های پیش رو و جوانان فرهیخته آفریقا باقی خواهد ماند. آنها همچنان او را یاد می‌کنند و از انقلاب فرهنگی و عقیدتی که در آن جا ایجاد کرد و زندگی آنها را متحول کرد سخن می گویند.

وی در پایان گفت: از خداوند متعال برای ایشان رحمت و رضوان مسئلت می نمایم و بار دیگر از تمام شرکت کنندگان و حاضران در این عزا تشکر می کنم و می گویم ما شخصیت بزرگی را از دست دادیم.

این مراسم با قرائت مرثیه و عزاداری توسط حجت الاسلام «علی بلوط» از لبنان، به پایان رسید.

...........................

مطالب مرتبط

خبرگزاری اهل بیت (ع) -ابنا-

علامه جعفر مرتضی العاملی