درخشش استعداد خدادادی
ایشان در کودکی تحت سرپرستی پدر بزرگوارش تحصیلات علوم دینی را آغاز نموده بود و سپس در مدرسه آیتالله سید امجد حسین، دوره ششساله مقدمات را در مدت سه سال به اتمام رساند. همزمان با این دوره مذهبی، دوره کلاسیک آموزشی مدارس هند را نیز به پایان رساند.
در این دوران بود که نبوغ شگفتانگیز و استعداد سرشار خدادادی علامه جوادی درخشید و تعجب آموزگاران خود را برانگیخت. علامه جوادی در سال ۱۳۲۹ش/ ۱۹۵۰م برای ادامه تحصیل به لکنهو رفت و در حوزهعلمیه مشارع العلوم معروف به ناظمیه پذیرش شد. در آنجا هم دوره هفتساله را در پنج سال به اتمام رساند.
ایشان در لکنهو از محضر بزرگانی همچون علامه سید عدیل اختر، سید ظفر الحسن، سید محمد صادق و وصی محمد بهره برد.
مهاجرت به نجف اشرف
سید ذیشان جوادی، در سال ۱۹۵۵ میلادی برای ادامه تحصیل به عراق مهاجرت کرد و درجوار بارگاه ملکوتی حضرت امیرالمؤمنین علی(ع) در نجف اشرف رحل اقامت افکند. ایشان در حوزه علمیه نجف نزد بزرگان حوزه علمیه همچون امام خمینی، آیتالله سید محسن حکیم، آیتالله سید ابوالقاسم خویی و آیتالله شهید سید محمدباقر صدر زانوی ادب زد و از محضرآنان کسب فیض نمود.
شهید صدر در نامهای به پدر علامه جوادی، مینویسد:
«شما فکر نکنید که سید حیدر به هند آمده است بلکه خود باقر الصدر آمده است .»
بازگشت به وطن
مرحوم علامه جوادی پس از ده سال اقامت در نجف، در سال ۱۹۶۵م به خاطر بیماریپدرش به هندوستان بازگشت و امامت مسجد قاضیِ شهر ا للهآباد را بر عهده گرفت و تا سال۱۹۷۸م در آنجا به تبلیغ دین مشغول بود و در همین سا لها مؤسسه اسلامشناسی را در بمبئی تأسیس کرد.
مهاجرت به ابوظبی
حجتالاسلام جوادی در سال ۱۹۷۸م به دعوت شیعیان اردو زبان مقیم ابوظبی، به امارات سفر کرد و در ابوظبی اقامت گزید و در مسجد رسول اعظم(ص) بهعنوان امام جماعت مشغول شد و تا سال ۱۹۹۸م که ولی امر مسلمین حضرت آیتالله خامنهای ایشان را به نمایندگی خود در هندوستان منصوب کرد، در این شهر اقامت داشت. ایشان در سال ۱۹۹۸م به هندوستان بازگشت و در بمبئی مستقر شد.
مرحوم علامه جوادی زمانی که در ابوظبی اقامت داشت برای ایراد سخنرانی دینی به کشورهای ایالات متحده آمریکا، کانادا، اروپا، آفریقا و... سفر کرد همچنین آثاری تألیف نمود. همچنین در کنگرهها و سمینارهایی که پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران برگزار میشد از ایشان بهعنوان عالم و فرهیخته یاد میشد.
مرحوم علامه جوادی از تکتک لحظات زندگیاش در راه هدفی که به دنبال آن بود، بهره برد. نقل شده است که در یکی از سفرها که پرواز هواپیما چند ساعت با تأخیرانجام شد، ایشان از این فرصت استفاده کرده و کتابچههای تألیف کردند که بعدها بهچاپ رسید.
تأسیس حوزه علمیه انوار العلوم
حجتالاسلام جوادی در سال ۱۹۸۵م که در ابوظبی اقامت داشت، مرکز و حوزه علمیه «جامعه امامیه انوار العلوم» را در شهر ا للهآباد تأسیس کرد. بسیاری از طلاب این مدرسه درحوزههای علمیه قم و نجف ادامه تحصیل میدهند.
همکاری با مؤسسه تنظیم المکاتب
حیدر جوادی در راستای تعهد اجتماعی که داشت با همکاری مرحوم سید غلام عسکری رضوی شبکهای عظیم از مدارس برای کودکان و نوجوانان تأسیس کردند که تحت پرچم سازمان «تنظیم المکاتیب» فعالیت میکنند. ایشان با مؤسسه تنظیم المکاتب لکهنو از مشهورترین و فعالترین مؤسسات در هندوستان همکاری میکرد. وی در ابتدا بهعنوان عضو عادی مشغول شد و سپس ریاست آن را بر عهده گرفت.
تألیف و ترجمه
فعالیتهای مرحوم حجتالاسلام جوادی به امامت جماعت، سخنرانی دینی و تأسیس مراکز فرهنگی منحصر نبود؛ بلکه ایشان نویسنده و مترجم زبردستی بود که با قلم و ترجمه خویش نیز خدمات ماندگار و ارزشمندی به جهان تشیع بهویژه جامعه اردو زبان ارائه داد و کتابهای مهمی همچون قرآن کریم، نهجالبلاغه و صحیفه سجادیه را به زبان اردو ترجمه کرد. دیگر ترجمههای ایشان به زبان اردو عبارتاند از:
- ابوطالب مؤمن قریش
- النصّ و الاجتهاد
- شهداء الفضیلة
- کتاب سلیم بن قیس هلالی
- اقتصادنا
رحلت
حجتالاسلام جوادی، سرانجام پس از عمری مجاهدت علمی و فرهنگی در راه ترویج مکتب اهلبیت(ع) در مناطق مختلف هندوستان، در سفری که به دعوت مردم ابوظبی برای ایراد سخنرانی در دهه اول محرم الحرام به آن دیار رفته بود، در ۱۵ آوریل ۲۰۰۰م برابر با عاشورای۱۴۲۱ق پس از ذکر مصائب حضرت سیدالشهداء در سن ۶۲ سالگی دار فانی را وداع گفته و به دیدار حضرت حق شتافت. پیکر ایشان به هند منتقل شد و سه روز بعد در قبرستان دریاآبادِ شهر اللهآباد واقع در ایالت اوتار پرادش آرام گرفت.
مجمع جهانی اهلبیت(ع) در همان سال به مناسبت درگذشت وی، ویژهنامه یادبودی باعنوان «یادنامه علامه سید ذیشان حیدر جوادی» به زبان فارسی منتشر کرد.
در پی ارتحال این عالم شیعه، بسیاری از شخصیتهای سیاسی و مذهبی پیامهای تسلیت جداگانه صادر کردند. آیتالله خامنهای ولی امر مسلمین جهان در پیامی درگذشت آن مرحوم را تسلیت گفت که متن آن چنین است:
«خبر درگذشت عالم جلیلالقدر جنا ب حجتالاسلام و المسلمین آقا ی ذیشأن حیدر جوادی (طاب ثراه) موجب تأثر و تألم اینجانب گردید. ایشان با قلم و بیا ن و تأسیس مؤسسات اسلا می، عمر پربرکت خویش را صرف خدمت به اسلام و مسلمین، خاصه مذهب حقه اهلبیت(ع) نمود. اینجانب ارتحال این روحانی عالیقدر را به مسلمانان هندوستان و علماء و حوز ههای علمیه آن کشور بهویژه بیت محترم و آقازاد ههایش تسلیت گفته، از درگاه الهی برای آن فقید سعید رحمت و غفران و برای بازماندگانش صبر جمیل و اجر جزیل مسألت مینمایم .»
یادگاران
علامه جوادی چهار دختر و سه پسر داشت. پسر بزرگ ایشان مدیر «مدرسه امامیه انوارالعلوم » اللهآباد است. پسر دومش مرحوم سید احسان، مؤسس و مدیر دو حوزه علمیه خواهران بود و در کانال تلویزیونی وین حضور فعال داشت که در سال ۲۰۱۸م دعوت حق رالبیک گفت.
یکی از شاگردان برجسته ایشان میگوید:
«[علامه جوادی] به وقت بسیار حساس بود و سعی میکرد حتی یک دقیقه از وقتش را ضایع نکند. حتی در هواپیما که مینشست، قلم و کاغذ برداشته و مینوشت. همیشه بعد از نماز صبح، مشغول کارهای علمی میشد. ایشان با اینکه شبها خیلی کم میخوابید، در روزها هم مشغول تحقیق و تألیف میشد. شبها معمولاً بیش از سه الی چهار ساعت نمیخوابید. بعد از نماز صبح سریع شروع میکرد به نوشتن».