زندگینامه
حجتالاسلام و المسلمین شهید سید عباس موسوی در سال ۱۹۵۲م برابر با 1331ش در شهرک نبیشیث از توابع بعلبک در شرق لبنان چشم به جهان گشود. پدرش معمار مساجد بود. پس از چند سال زندگی در نبیشیث، به همراه خانواده به منطقه شیاح در ضاحیه بیروت کوچ کرد و تحصیلات ابتدایی خود را آن منطقه گذراند.
همسر سید عباس موسوی، که درسهای حوزوی را نزد خواهر امام موسی صدر گذرانده بود، با حمایت شهید صدر «مدرسه علمیه الزهراء» را در شهر بعلبک لبنان برای تحصیل بانوان احداث نمود. شهید موسوی سه پسر به نامهای محمد، یاسر و حسین و دختری به نام بتول داشت. فرزندش حسین در ششسالگی، در آغوش پدر، به دست رژیم غاصب و کودککش صهیونیستی به شهادت رسید.
عاشق مبارزه با رژیم صهیونیستی
حجتالاسلام سید عباس از نوجوانی، عشق فلسطین را دل داشت و کشتار مردم مظلوم این کشور به دست رژیم سفاک صهیونیستی او را رنج میداد تا جایی که به همراه تعدادی از دوستانش بدون اطلاع خانواده به سوریه رفت تا دورههای آموزش نظامی علیه رژیم صهیونیستی را بگذراند. هنگامی که خانوادهاش متوجه شدند که ایشان به سوریه رفته است، به سوریه رفتند تا او را برگردانند. آنها زمانی که به محل آموزش رسیدند، ایشان را به همراه یک فلسطینی و یک تونسی دیدند که به زمین افتاده و دست و پاهایشان شکسته است. خانواده سید به ایشان اصرار میکنند تا همراه آنان برگردد و استراحت کند تا پاهایش خوب شود؛ اما سید قبول نمیکند. سرانجام با اصرار فراوان خانواده و هماهنگی با مسئول آموزش سید عباس را راضی کردند تا به بیروت برگردد و استراحت کند. سید عباس در پاسخ به پدرش درباره چگونگی تحمل آنگونه سختیها در آن سن گفته بود: «راه ایثار و شهادت، تحمل سختیها را از ما میطلبد و مشکلات بسیاری را هموار میکند.»
آشنایی با امام موسی صدر و شهید صدر
حجتالاسلام موسوی شبی امام موسی صدر را در عالم رؤیا دید؛ پس از بیداری از پدرش درخواست کرد او را با امام موسی صدر آشنا کند. پدرش در سال ۱۹۶۶م/ 1347ش ایشان را به دیدن امام موسی صدر در شهر صور، شهری در جنوب لبنان، برد. امام موسی صدر از دیدن سید عباس خوشحال شد و شجاعت او را تحسین کرد. سید عباس دو سال نزد امام موسی صدر در صور ماند و دروس حوزوی را از او و دیگر استادان آنجا آموخت. ایشان در سال ۱۹۶۷م /۱۳۴۶ش به توصیه امام موسی صدر به نجف هجرت کرد و تحصیلات حوزوی خود را نزد آیتالله شهید صدر ادامه داد. امام موسی صدر در نامهای به آیت الله شهید صدر، سید عباس را به ایشان معرفی کرد.
حجتالاسلام موسوی ضمن کسب فیض از اندیشههای شهید صدر، علاقه شدید و ارتباط گستردهای با شهید صدر پیدا کرد. به گونهای که آن شهید بزرگوار را تجسم اندیشه عمیق و دیدگاه اصولی و صحیح تشیع میدانست و به همین خاطر به شدت تحت تأثیر منش و روش ایشان قرار گرفت و با الهام از اندیشههای آن عالم بزرگ بود که مسئولیت تبلیغ اسلام را در لبنان پذیرفت.
شهید سید عباس موسوی در نجف، مقدمات آشناییِ سید حسن نصرالله، دبیر کل کنونی حزب الله لبنان، با شهید صدر را فراهم کرد. امام موسی صدر، طی نامهای به شهید صدر، سید حسن نصرالله را برای ادامه تحصیل به نجف و نزد شهید صدر فرستاد؛ اما از آنجا که شهید صدر تحت مراقبت شدید نیروهای بعثی بود و ارتباط با او جز برای افراد خاص ممکن نبود، سید حسن نصرالله به واسطه سید عباس موسویبه دیدار شهید صدر رفت. شهید صدر، سید حسن را به سید عباس سپرد و او را به عنوان استاد سید حسن نصرالله معرفی کرد.
تحصیلات
حجتالاسلام موسوی پس از گذراندن دروس سطح در حوزه علمیه نجف، افزون بر شرکت در درس شهید صدر، در دروس آیت الله العظمی سید ابوالقاسم خویی و سید عبدالحمید حکیم نیز شرکت میکرد و از محضر علمی و اخلاقی آن بزرگان کسب فیض نمود و بهره کافی و وافی برد. ایشان در نجف زبانهای انگلیسی و فرانسوی را نیز آموخت.
فعالیتهای فرهنگی و سیاسی در لبنان
سید عباس موسوی پس از نه سال اقامت در جوار مضجع نورانی حضرت امیرالمؤمنین علی(ع) در نجف اشرف، به علت فعالیت سیاسی علیه رژیم بعث در عراق، تحت فشار حکومت عراق قرار گرفت و دولت قصد ترور وی را داشت. به همین جهت وی در سال ۱۹۷۹م / 1357ش به شره بعلبک لبنان بازگشت و به اصرار خانواده و سفارش آیت الله سید محمدباقر صدر در لبنان ماند. ایشان در همان سال با همکاری امام موسی صدر و علامه سید محمدحسین فضل الله و حمایت و پشتیبانی آیتالله شهید صدر، حوزه علمیهای با نام «امام منتظر» در شهر بعلبک تأسیس کرد. شهید موسوی به همراه طلاب مدرسه امام منتظر فعالیتّهای تبلیغی گستردهای را سامان داد و در ماه رمضان و محرم به شهرها و مناطق مختلف سفرهای تبلیغی داشت.
ایشان در کنفرانسهای سیاسی و فرهنگی متعددی که در خارج از لبنان و در کشورهایی همچون ایران، پاکستان، سوریه، آلمان برگزار میشد، شرکت میکرد و به ایراد سخنرانی میپرداخت. همچنین وی با رهبران و مجاهدان شیعی کشورهای اسلامی ارتباط داشت.
تأسیس حزبالله و دبیرکلی آن
حجتالاسلام موسوی در سال ۱۹۷۹م، تجمع علماء المسلمین را برای هماهنگی بیشتر میان روحانیون لبنانی ایجاد کرد. ایشان پس از اشغال بیروت توسط رژیم صهیونسیتی، در سال ۱۹۸۲م / ۱۳۶۱ش، به همراه گروهی از علما و روحانیون مبارز لبنانی و تعدادی از شاگردانش، تشکل حزبالله را برای مقابله با تجاوزات و اشغالگریهای اسرائیل بنا نهاد و تا سال ۱۹۸۷م مسؤول تشکیلات حزب الله در جنوب لبنان بود.
ایشان در مارس ۱۹۹۱م/۱۳۷۰ش از سوی شورای مرکزی حزب الله لبنان به عنوان دبیر کل حزب الله انتخاب شد و تا زمان شهادتش حدود نه ماه دبیر کل حزب الله بود.
شیفته امام خمینی و انقلاب اسلامی
اندیشه و سیره امام خمینی بر شیوه عملی و مبارزاتی سید عباس بسیار تأثیرگذار بود. سید عباس موسوی هنگام تحصیل در نجف، به دلیل عدم آشنایی با زبان فارسی، موفق به شرکت و استفاده از محضر مبارک امام خمینی نشد؛ اما پس از اشغال لبنان توسط رژیم صهیونیستی، به ایران سفر کرد و با امام خمینی دیدار کرد. شهید موسوی در این دیدار با اندیشهها و روش و منش امام خمینی آشنا شد و تحت تأثیر افکار و اندیشههای ایشان قرار گرفت و اندیشه و سیره امام خمینی بر شیوه عملی و مبارزاتی ایشان بسیار تأثیر گذاشت.
حجتالاسلام موسوی همواره در لبنان از انقلاب اسلامی و امام خمینی، سخت دفاع و پشتیبانی میکرد. ایشان امام خمینی را بسان خیمهای معرفی میکرد که انسان در زیر سایهاش پناه میجوید و احساس آرامش و امنیت میکند. همچنین آن مصلح بزرگ را معنای زندگی و یاور و مونس خود در همه سفرها و غرب تها معرفی میکرد.
شهید عباس موسوی، همچنین از ارادتمندان و علاقهمندان به آیتالله خامنهای بود و نخستین کسی بود که در لبنان، پس از انتخاب ایشان به رهبری جمهوری اسلامی ایران، او را با عنوان امام خطاب کرد.
ایشان، ایران اسلامی را خانه دوم خود میشمرد و هر زمانی که با مسائل سرنوشتسازی مواجه میشد، به ایران میرفت و با مسئولان جمهوری اسلامی ایران مذاکره کرده و راه حلی برای مشکلات پیدا میکرد.
وی در جنگ هشت ساله حزب بعث علیه ایران، در دفاع از ایران در عملیات والفجر شرکت کرد؛ اما به درخواست امام خمینی و مسئولان برحسته ایران به لبنان بازگشت.
همکاری با مجمع جهانی اهلبیت(ع)
شهید سید عباس موسوی عضو شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت(ع) بود و همچون دیگر اعضای این مجمع این افتخار را پیدا کرد که به ترویج مکتب اهل بیت(ع)، نشر معارف اسلامی و نیز حمایت از شیعیان در جهان کمک کند.
ویژگیهای شخصیتی
سید عباس از بدو کودکی تحت تربیت پدر و مادرش، با مفاهیمی همچون دلاوری، شجاعت، شهامت، فداکاری، رسیدگی به امور مستمندان و محرومان آشنا شد. ازاینرو، همواره نگران وضع مسلمانان بود و احساس دلسوزی و تعهد در برابر آنان میکرد.
ایشان همواره ساده میزیست و زاهدانه زندگی میکرد. پس از شهادت خانه و ثروت چندانی از خود به جای نگذاشت مگر امکانات ساده زندگی که ادای قرضهای او را نیز کفایت نمیکرد. به گفته سید حسن نصرالله، او فروتنی بیتکلف، دوستدار فقیران، مأنوس با محرمان و مستمندان و عاشق مجاهدان و شهیدان بود.
شهادت مظلومانه
حجتالاسلام و المسلمین موسوی در روز ۲۷ بهمن ۱۳۷۰ برابر با ۱۶ فوریه ۱۹۹۲م برای شرکت در مراسم سالگرد شیخ راغب حرب، از رهبران حزب الله، به روستای جبشیت سفر کرد. وی پس از شرکت در مراسم و ایراد سخنرانی به سمت بیروت حرکت کرد. هلیکوپترهای اسرائیلی با توجه به اطلاعاتی که از طریق جاسوسان خود در لبنان به دست آورده بودند، در منطقه تفاحتا، با هدف قرار دادن خودروی حامل وی، ایشان، همسر و فرزند شش ساله و سه تن از یارانش را که همراه او بودند، با حملات موشکی به شهادت رساندند. این اقدام جنایتکارانه، موجی از خشم و نفرت علیه رژیم صهیونیستی در میان مسلمانان جهان به وجود آورد.
یکی از خلبانان مهاجم به کاروان ایشان در سال ۲۰۰۸م جزئیاتی از ماجرای ترور را فاش کرد، گفته بود که این عملیات به دستور مستقیم ایهود باراک، رئیس ستاد ارتش وقت رژیم جنایتکار صهیونیستی، انجام گرفت. همچنین روزنامه اسرائیلی یدیعوت آحارانوت یا یدیعوت اخرونوت در سال ۲۰۱۲ م جزئیات بیشتری از ماجرای ترور وی را فاش کرد.
پس از شهادت حجتالاسلام موسوی، لبنان در ماتم فرو رفت و دهها هزار نفر از مسلمانان از مناطق مختلف جهان برای شرکت در تشییع جنازه وی به بیروت سفر کردند. پیکر مطهر این شهید بزرگوار با حضور پر شور مردم تشییع و در زادگاهش، شهر نبیشیث به خاک سپرده شد. روزنامه الدیار تعداد تشییع کنندگان در مراسم تدفین وی را ۹۵۰ هزار نفر برآورد کرده بود.
در پی ترور ناجوانمردانه این عضو برجسته حزبالله لبنان، شخصیتهای سیاسی و مذهبی مختلفی همچون آیتالله خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، علامه سید محمد حسین فضلالله و سید حسن نصرالله با صدور پیامهای تسلیت جداگانه، شهادت ایشان را تسلیت گفتند و با جامعه شیعیان لبنان و بهویژه رزمندگان حزبالله همدردی کردند.
در بخشی از پیام تسلیت حضرت آیتالله خامنهای درباره شهید موسوی آمده است:
« ... رحمت خدا بر این سید عالیقدر و شجاع و با اخلاص و هوشمند و لعنت و نفرین خدا و خلق بر صهیونیستهای ددمنش و خونآشام که در راه مقاصد پلید و تجاوزکارانه خود از هیچ جنایتی رویگردان نیستند...
این سید عالیقدر که علم را با عمل و گفتار را با صدق و فداکاری را با درایت توأم کرده بود در راه هدف الهی و مقدس خود که دفاع از اسلام و مقابله با ظلم و تجاوز بوده به شهادت رسید و به سعادت ابدی نائل آمد و راه او به وسیله یاران و همسنگرانش و ملت مسلمان و مظلوم لبنان و فلسطین ادامه خواهد یافت.
اینجانب این شهادت افتخارآمیز را که پاداش خداوند به جهاد مستمر آن انسان مخلص و فداکار بود به ملت لبنان و به جوانان پاک و عزیز حزبالله و رهبران آن مخصوصاً به خانواده و دوستان و ارادتمندان آن شهید بزرگوار تبریک و تسلیت م یگویم و رحمت و فضل الهی را برای وی مسئلت میکنم.»
آثار منتشرشده درباره وی
درباره حجتالاسلام شهید موسوی آثار مکتوب و رسانهای متعددی تولید شده است تا چهره و زندگی پرافتخار و سراسر درس ایشان را به نسلهای آینده بشناساند و جوانان نسل آینده این اسوه مقاومت را الگوی سیاسی و مذهبی خود قرار دهند. کتاب «زندگی و مبارزات شهید سیدعباس موسوی» تألیف غلامرضا گلی زواره و کتاب «زُبَر الحدید ۲» تألیف فاطمه مصلحزاده از جمله آثار نوشتاریاند که زندگی این شهید را روایت کردهاند. چهلمین ماهنامه «شاهد یاران» با عنوان «زیتون سرخ» در اسفند ۱۳۸۷ش نیز ویژه زندگی و شخصیت این شهید عزیز منتشر شده است.
همچنین مستند «زندگی خوب، مرگ خوب» تولید گروه حماسه و دفاع شبکه اول تلویزیون جمهوری اسلامی ایران، مستند «زیتون تلخ» تولید شبکه تهران، سریال «الغالبون ۲» که نخستین بار در رمضان سال ۱۳۹۲ش از شبکه المنار و با دوبله فارسی در رمضان سال ۱۳۹۳ش از شبکه آیفیلم تلویزیون جمهوری اسلامی پخش شد، از جمله آثار هنری درباره این شهید است.