راشد: آیت الله تسخیری "قدردان" و "قدرشناس" بود/ رئیس سازمان دیانت ترکیه درباره او به معاونانش چه می گفت؟!
دکتر «عبدالرضا راشد» معاون امور اجرایی مجمع جهانی اهل‌بیت(ع): آیت الله تسخیری "عاشق اهل بیت(ع)، اهل توسل به آن ذوات مقدسه و اهل بکاء" بودند. شاید درباره این وجه شخصیت ایشان کمتر صحبت شده باشد.
حدود سی سال پیش، پس از آنکه جمعی از نخبگان شیعه جهان از رهبر معظم انقلاب اسلامی درخواست کردند که سازمانی برای حمایت فکری و فرهنگی از پیروان اهل بیت(ع) تأسیس شود، "مجمع جهانی اهل بیت(ع)" بنیان نهاده شد.
آیت الله «محمدعلی تسخیری» از مؤسسان مجمع جهانی اهل بیت (علیهم السلام) بود که از بدو تأسیس در سال ۱۳۶۹ تا مرداد ۱۳۷۸ دبیرکلی این سازمان مهم و مبارک را بر عهده داشت و خدمات گسترده ای به پیروان اهل بیت(ع) در سراسر دنیا ارائه کرد.
وی همچنین سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی را تأسیس کرد و علاوه بر آن در قامت مشاور عالی مقام معظم رهبری در امور جهان اسلام، معاون بین الملل سازمان تبلیغات اسلامی، نماینده مجلس خبرگان رهبری، دبیرکلی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و... اقدامات مؤثری در زمینه ترویج معارف دینی، وحدت جهان اسلام و خنثی‌سازی توطئه های دشمنان برای ایجاد تفرقه و درگیری بین ابناء امت اسلامی انجام داد.
آیت الله تسخیری که ۲۷ مهر ۱۳۲۳ در نجف متولد شده بود روز ۲۸ مرداد ۱۳۹۹ در تهران دار فانی را وداع گفت. ششم مهرماه چهلم درگذشت آن عزیز است و خبرگزاری ابنا به مناسبت فرارسیدن این روز، سلسله گفتگوهایی با علماء و مسئولانی که همراه و همکار ایشان بودند، انجام داده است که بتدریج منتشر می گردد.
دکتر «عبدالرضا راشد» که اینک معاونت امور اجرایی مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) را بر عهده دارد از افرادی است که سالیان متمادی در این سازمان خدمت کرده و نیز از جوانی، همراه و همکار مرحوم آیت الله تسخیری در مجمع و نهادهای فرهنگی دیگر بوده است؛ همراهی و همکاری به قدمت 23 سال.
متن زیر، حاصل گفتگو با ایشان درباره خصوصیات و جایگاه مرحوم آیت الله تسخیری است:
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
به کوشش: احمد محبوبی
◀️ 5 مـهـر 1399
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
ابـنـا: شما در مقاطع مختلف و مناصب متعدد با مرحوم آیت الله تسخیری همراه و همکار بودید. اولین آشنایی شما با ایشان به چه زمانی بر می گردد؟
ـــ بسم الله الرحمن الرحیم.
در ابتدا درگذشت آیت الله تسخیری که از شخصیت های مؤثر در جمهوری اسلامی ایران و نیز دنیای اسلام بودند را به همه علمای مسلمان و مسلمانان جهان - بویژه پیروان اهل بیت(ع) - تسلیت عرض می کنم.
بنده از سال 1376 افتخار آشنایی با این مرد بزرگ را داشتم. ضمن اینکه هم در "مجمع جهانی اهل بیت(ع)"، هم در "بعثه حج مقام معظم رهبری" و هم در "سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی" به انحاء مختلف همکار ایشان بودم.
ابـنـا: با توجه به این آشنایی طولانی، آیت الله تسخیری در "بُعد اخلاق و رفتار فردی" چه ویژگی های داشتند؟
ـــ درباره شخصیت فردی، اجتماعی و بین المللی آیت الله تسخیری موارد متعددی را می توان ذکر کرد؛ چون ایشان یک فرد "جامع الاطراف" بود که در مکتب اهل بیت(ع) پرورش یافته و شخصیتش بر اساس آموزه های قرآن و عترت شکل گرفته بود.
اما با توجه به اینکه بیش از 23 سال و در برهه های مختلف خدمت ایشان بودم، به چند مورد برجسته تر در منش و رفتار آن مرحوم اشاره می کنم:
اول اینکه آیت الله تسخیری بسیار "حسن خلق" داشتند و به این ویژگی معروف بودند. هر کس که با آن بزرگوار ارتباط و تعامل داشت حسن خلق را در حد اعلا در ایشان می دید. افرادی که در مجمع جهانی اهل بیت(ع)، مجمع جهانی تقریب مذاهب و سازمان فرهنگ و ارتباطات با ایشان کار کرده اند - اعم از اعضای شورای عالی، مدیران، معاونان، کارشناسان و حتی نیروهای خدماتی - حسن خلق ایشان را تأیید و بر آن تأکید می کنند؛ و این برای یک مدیر، از برترین خصلت های نیک است.
دومین ویژگی برجسته آن مرحوم "بی تکلف بودن" بود. ایشان بسیار بی تشریفات و بی تکلف کار می کردند و برخوردشان با دیگران هم بسیار متواضعانه بود. برای دفاع از مکتب اسلام، بدون تشریفات و بدون پروتکل در مجالس و مجامع مختلف حضور پیدا می کرد. آنچه که برای ایشان اهمیت داشت، دفاع از مکتب اسلام بود و برای این منظور هر زحمتی را بر خود هموار می کرد، حتی اگر برخی پروتکل ها در مورد ایشان رعایت نمی شد.
"اراده شگفت انگیز" یکی از خصوصیات آن عزیز بود که همه به آن اذعان دارند. شرایط جسمانی ایشان به نحوی شده بود که در این اواخر، در کنفرانس های بین المللی جسم رنجور خود را می کشید؛ اما با اراده ای بزرگ خود را به این همایش ها می رساندند و با زبان گویایی که داشتند از حقانیت اسلام و مکتب اهل بیت(ع) دفاع می کردند. به معنای واقعی کلمه خستگی ناپذیر بودند.
"نظم و انضباط" از دیگر ویژگی های خوب آیت الله تسخیری بود. ایشان در جلسات اداری، سر وقت حضور پیدا می کرد و با مطالعه، حضوری تأثیرگذار داشت. در قرار ملاقات ها و حضور در کنفرانس ها، ایشان منظم بودند و من این نظم و انضباط ایشان را به عینه می دیدم.
خصوصیت مهم دیگر آیت الله تسخیری این بود که "قدردان" و "قدرشناس" بود. این ویژگی شاید در بسیاری از مردم و مسؤولین ما کمیاب باشد. معمولاً ما اگر با کسی کاری داشته باشیم باصطلاح هوای او را داریم، اما وقتی کارمان با وی تمام شد، هم او و هم زحمات او را فراموش می کنیم! اما مرحوم تسخیری اگر کسی برایش کاری انجام می داد حتماً از وی قدردانی می کرد. برای نمونه، ایشان برای کاری، چند روز در استانبول مهمان من بود. زمانی که مأموریت من دراستانبول تمام شد و به ایران برگشتم، چند روز پس از بازگشت من، ایشان زنگ زدند و فرمودند: "آقای راشد، شنیدم مأموریت شما تمام شده، خواستم بابت زحماتی که برای ما و کار داشتید، تشکر کنم". در حالی که من وظیفه خود را انجام داده بودم و نیاز به تشکر از سوی ایشان نبود؛ اما این کار بزرگواری ایشان را می رساند. روحیه سپاسگزاری و قدردانی در ایشان موج می زد.
ویژگی مهم دیگر ایشان "سخاوت" بود. من چندین سال در موسم حج مسئولیت اجرایی همایش های بین المللی را بر عهده داشتم. معمولاً در ایام حج از سوی بعثه مقام معظم رهبری چند همایش در مکه و مدینه برگزار می شود که یکی از آن ها، همایش تقریب مذاهب است. آیت الله تسخیری قبل از برگزاری کنفرانس، بنده را که مسئول مستقیم این کار بودم صدا می زدند و می گفتند: "به هر یک از مبلغینی که برای برگزاری کنفرانس تقریب کمک می کنند و زحمت می کشند 50 یا 100 ریال بدهید". در آن زمان 50 یا 100 ریال مبلغ قابل توجهی نبود، ولی نفس این کار به لحاظ معنوی ارزش داشت؛ زیرا کسی که به ما کمک کرده بود متوجه می شد که ارزش همان چند ساعت همکاری او فهمیده شده است. مسئولین دیگر این نگاه را نداشتند.
به لحاظ معنوی هم مرحوم آیت الله تسخیری "عاشق اهل بیت(ع)، اهل توسل به آن ذوات مقدسه و اهل بکاء" بودند. شاید درباره این وجه شخصیت ایشان کمتر صحبت شده باشد.
ابـنـا: علاوه بر این ویژگی های فردی، آیت الله تسخیری در "بُعد اجتماعی" چه خصوصیاتی داشتند؟
ـــ در بُعد اجتماعی هم مانند بُعد فردی می توان خصوصیات متعددی برای ایشان برشمرد.
مثلاً "تعهد و مسئولیت پذیری" در آیت الله تسخیری بسیار برجسته بود. ایشان به عنوان یار و مشاور امین رهبر معظم انقلاب، و کاری که از طرف رهبری به او سپرده می شد را به نحو احسن و به شکلی مسئولانه و متعهدانه انجام می داد. مثلاً ایشان به امر رهبری دو سازمان مهم بین المللی - یعنی مجمع جهانی اهل بیت(ع) و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی - را از صفر تا صد و به شکل مطلوب و موفق راه اندازی کردند.
ویژگی بزرگ دیگری که ایشان داشتند و از لحاظ اجتماعی و بین المللی کمک زیادی به نظام مقدس اسلامی کرد "آگاهی به زمان، مکان و موضوعات" بود. ایشان در هر کجا و هر اجلاسی که حضور پیدا می کرد به روز بود. می دانست که چه مطلبی را در کجا بیان کنند؛ در کجا چه چیزی را نگویند. در کنفرانس های مکه، جده و مدینه که گاهی در جمع انبوهی از دشمنان ما حضور پیدا می کردند، به نحو عجیبی فضا و جوّ آن کنفرانس را که علیه انقلاب بود، تغییر می داد. مقداری از این مسئله به شخصیت و اخلاق ایشان برمی گردد که برای همه مورد احترام بود؛ اما بخش دیگر به احاطه علمی آن مرحوم به مسائل زمان، مکان و موضوعات بر می گردد.
"تخصص در زبان و ادب عربی" هم به این خصوصیت ایشان کمک می کرد. یعنی ادیب بودن او باعث می شد که در محافل علمی و سیاسی، بتواند حکیمانه و ادیبانه و به شکلی فاخر از موضع خود دفاع کنند.
آیت الله تسخیری "سیاست را هم خیلی خوب می فهمیدند". در مذاکراتی که در سال 1397 با سازمان دیانت ترکیه داشتند و بنده هم حضور داشتم، رئیس وقت سازمان دیانت درباره درگیری های "حلب" در سوریه مطلبی را بیان کرد که آیت الله تسخیری آن را نشنیده گرفتند. بعداً از ایشان پرسیدیم که چرا این موضوع را طرح نکردید؟ دلایلی که برای مطرح نکردن موضوع فرمودند، بسیار قانع کننده بود. این از هوش سیاسی و درک بالایی که در سیاست داشتند، ناشی می شد.
آیت الله تسخیری همچنین "دانش خوبی درباره اقتصاد" و "درک درستی از مسائل بانکی" داشتند. این آگاهی و درک، ناشی از این بود که نزد آیت الله شهید «سید محمدباقر صدر» شاگردی کرده بودند.
نتیجه آن ویژگی های فردی و این خصوصیات اجتماعی این شد که آیت الله تسخیری در بین نخبگان جهان اسلام و جریان های مختلف فکری و معرفتی آن و حتی مخالفان ما در مذاهب و ادیان دیگر، با وجود دفاع تمام قد از مبانی اسلام و مکتب اهل بیت(ع) دارای "حسن شهرت"، "محبوبیت" و "نفوذ کلمه" بودند.
ابـنـا: سؤال بعدی ما درباره "بُعد بین المللی" ایشان بود؛ اما شما در لابلای پاسخ های قبل، پاسخ این سؤال را هم دادید!
ـــ بله. اگر بخواهم همه موارد درباره بعد بین المللی ایشان را در یک جمله خلاصه کنم این است که: "اعتقاد کامل به لزوم اتحاد امت اسلامی"، "حضور فعال و مؤثر در مجامع بین المللی"، "شناخت کامل از جریانات اسلامی" و "احاطه علمی بر مباحث بین الادیانی" از آیت الله تسخیری یک شخصیت بی نظیر بین المللی ساخته بود.
ابـنـا: آیت الله تسخیری از یک سو مدافع مکتب اهل بیت(ع) بودند و از سوی دیگر منادی وحدت و تقریب بین مذاهب؛ اما برخی از افراطیون در داخل و خارج احیاناً به ایشان بی احترامی می کردند. نظر شما در این باره چیست؟
ـــ در روایات ما آمده است که "عالِم دینی باید آگاه به زمان هم باشد و مقتضیات عصر خود را بشناسد". امروز وحدت امت اسلامی یک ضرورت است و اگر به این ضرورت توجه نکنیم مشکلات بزرگی برای جهان اسلام پیش می آید که نمونه آن را در همین سال های اخیر در گروه های تکفیری دیدیم. در این صورت ما هم به عنوان یک کشور مسلمان در مشکلات و مصائب عدم وحدت سهیم خواهیم بود. به همین دلیل بود که مقام معظم رهبری با فتوایی بسیار مترقی - درباره حرمت اهانت به رموز اهل سنت - جلوی بسیاری از فتنه ها را گرفتند. این فتاوا امروز مورد استناد علمای اسلام در همه جای جهان و همه مدذاهب است.
آیت الله تسخیری هم این موضوعات و مشکلاتی که می تواند از طریق تحریک جریانات اهل سنت متوجه کلیت جهان اسلام و ما شود را بسیار خوب درک می کردند و به وحدت باور داشتند. اما همه افراد چنین درک یا باوری را ندارند. منشأ اهانت هایی که گفتید همین عدم درک بود.
مقام معظم رهبری تعبیر بسیار گویای درباره ایشان داشتند و در پیام تسلیت خود آن فقید را "زبان گویای اسلام و تشیع" خواندند. به نظر من همین تعبیر، پاسخی مناسب به کسانی است که ناآگاهانه به ایشان بی احترامی می کردند.
ابـنـا: اگر خاطره ای شنیدنی هم از آیت الله تسخیری دارید برای خوانندگان ما بفرمایید.
ـــ دو سال پیش ایشان برای کاری به ترکیه آمده بودند و مجبور شدند سه روز در استانبول اقامت داشته باشند. من در آن زمان وابسته فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در استانبول بودم و از ایشان خواستم که چند روز مهمان بنده باشند و استراحت کنند؛ لذا برای ایشان ملاقاتی نگذاشته بودیم. اما سفیر ما در آنکارا تماس گرفت و گفت: "با توجه به فضای سردی که پس از کودتای 2016 و نیز آزادسازی حلب، بین ایران و ترکیه وجود دارد، بهترین فردی که می تواند پیشتازی کند و این فضا را بشکند، آیت الله تسخیری است" و پیشنهاد کرد که "ایشان با رئیس وقت سازمان دیانت ترکیه ملاقاتی داشته باشند". وقتی این خواسته سفیر را با ایشان مطرح کردم گفتند: "فی الفور این ملاقات را هماهنگ کنید". گفتم: حاج آقا ولی قرار بود شما چند روز استراحت کنید. پاسخ دادند: "استراحت بماند برای بعدها؛ من اگر بتوانم برای نظام مقدس جمهوری اسلامی هر کاری انجام دهم، دریغ نمی کنم". لذا همان فردا به آنکارا رفتیم و با رئیس سازمان دیانت ترکیه ملاقات کردیم.
محتوای آن ملاقات هم برای من بسیار جالب بود. رئیس سازمان دیانت ترکیه از لحاظ اداری و سیاسی در ترکیه، جایگاه بالایی دارد؛ نفر پنجم یا ششم کشور ترکیه محسوب می شود. این شخص، با این جایگاه، برای استقبال از آیت الله تسخیری از ساختمان پایین آمده بود. وی می گفت: "من اگر بخواهم از اراده والا و روحیه جوانی در عین کهنسالی برای معاونین خودم مثال بزنم و آنها را به سختکوشی تشویق کنم، آیت الله تسخیری را مثال می زنم". این برای ما درس بزرگی بود که رئیس سازمان دیانت کشور ترکیه این نگاه را نسبت به آیت الله تسخیری - به عنوان یک فردی که از کشور و مذهب او نیست - دارد.
ابـنـا: در پایان اگر مطلب ناگفته ای دارید بفرمایید.
ـــ دوست دارم سخنانم را با "امیدواری" پایان دهم. درست است که شخصیت ممتاز بین المللی آیت الله تسخیری در جهان اسلام، بی نظیر بود و بجرأت می توان گفت بعد از مقام معظم رهبری که بسیار شناخته شده هستند، آیت الله تسخیری دومین شخصیت مؤثر ما در جهان اسلام در حوزه دفاع از مکتب اسلام، تشیع و وحدت اسلامی بودند، اما با اینهمه، امیدوارم جای خالی ایشان در آینده ای که زیاد دور نباشد، بخوبی پُر شود.
ابـنـا: از اینکه وقت خود را در اختیار ما قرار دادید تشکر می کنیم.
حدود سی سال پیش، پس از آنکه جمعی از نخبگان شیعه جهان از رهبر معظم انقلاب اسلامی درخواست کردند که سازمانی برای حمایت فکری و فرهنگی از پیروان اهل بیت(ع) تأسیس شود، "مجمع جهانی اهل بیت(ع)" بنیان نهاده شد.
آیت الله «محمدعلی تسخیری» از مؤسسان مجمع جهانی اهل بیت (علیهم السلام) بود که از بدو تأسیس در سال ۱۳۶۹ تا مرداد ۱۳۷۸ دبیرکلی این سازمان مهم و مبارک را بر عهده داشت و خدمات گسترده ای به پیروان اهل بیت(ع) در سراسر دنیا ارائه کرد.
وی همچنین سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی را تأسیس کرد و علاوه بر آن در قامت مشاور عالی مقام معظم رهبری در امور جهان اسلام، معاون بین الملل سازمان تبلیغات اسلامی، نماینده مجلس خبرگان رهبری، دبیرکلی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و... اقدامات مؤثری در زمینه ترویج معارف دینی، وحدت جهان اسلام و خنثی‌سازی توطئه های دشمنان برای ایجاد تفرقه و درگیری بین ابناء امت اسلامی انجام داد.
آیت الله تسخیری که ۲۷ مهر ۱۳۲۳ در نجف متولد شده بود روز ۲۸ مرداد ۱۳۹۹ در تهران دار فانی را وداع گفت. ششم مهرماه چهلم درگذشت آن عزیز است و خبرگزاری ابنا به مناسبت فرارسیدن این روز، سلسله گفتگوهایی با علماء و مسئولانی که همراه و همکار ایشان بودند، انجام داده است که بتدریج منتشر می گردد.
دکتر «عبدالرضا راشد» که اینک معاونت امور اجرایی مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) را بر عهده دارد از افرادی است که سالیان متمادی در این سازمان خدمت کرده و نیز از جوانی، همراه و همکار مرحوم آیت الله تسخیری در مجمع و نهادهای فرهنگی دیگر بوده است؛ همراهی و همکاری به قدمت 23 سال.
متن زیر، حاصل گفتگو با ایشان درباره خصوصیات و جایگاه مرحوم آیت الله تسخیری است:
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
به کوشش: احمد محبوبی
◀️ 5 مـهـر 1399
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
ابـنـا: شما در مقاطع مختلف و مناصب متعدد با مرحوم آیت الله تسخیری همراه و همکار بودید. اولین آشنایی شما با ایشان به چه زمانی بر می گردد؟
ـــ بسم الله الرحمن الرحیم.
در ابتدا درگذشت آیت الله تسخیری که از شخصیت های مؤثر در جمهوری اسلامی ایران و نیز دنیای اسلام بودند را به همه علمای مسلمان و مسلمانان جهان - بویژه پیروان اهل بیت(ع) - تسلیت عرض می کنم.
بنده از سال 1376 افتخار آشنایی با این مرد بزرگ را داشتم. ضمن اینکه هم در "مجمع جهانی اهل بیت(ع)"، هم در "بعثه حج مقام معظم رهبری" و هم در "سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی" به انحاء مختلف همکار ایشان بودم.
ابـنـا: با توجه به این آشنایی طولانی، آیت الله تسخیری در "بُعد اخلاق و رفتار فردی" چه ویژگی های داشتند؟
ـــ درباره شخصیت فردی، اجتماعی و بین المللی آیت الله تسخیری موارد متعددی را می توان ذکر کرد؛ چون ایشان یک فرد "جامع الاطراف" بود که در مکتب اهل بیت(ع) پرورش یافته و شخصیتش بر اساس آموزه های قرآن و عترت شکل گرفته بود.
اما با توجه به اینکه بیش از 23 سال و در برهه های مختلف خدمت ایشان بودم، به چند مورد برجسته تر در منش و رفتار آن مرحوم اشاره می کنم:
اول اینکه آیت الله تسخیری بسیار "حسن خلق" داشتند و به این ویژگی معروف بودند. هر کس که با آن بزرگوار ارتباط و تعامل داشت حسن خلق را در حد اعلا در ایشان می دید. افرادی که در مجمع جهانی اهل بیت(ع)، مجمع جهانی تقریب مذاهب و سازمان فرهنگ و ارتباطات با ایشان کار کرده اند - اعم از اعضای شورای عالی، مدیران، معاونان، کارشناسان و حتی نیروهای خدماتی - حسن خلق ایشان را تأیید و بر آن تأکید می کنند؛ و این برای یک مدیر، از برترین خصلت های نیک است.
دومین ویژگی برجسته آن مرحوم "بی تکلف بودن" بود. ایشان بسیار بی تشریفات و بی تکلف کار می کردند و برخوردشان با دیگران هم بسیار متواضعانه بود. برای دفاع از مکتب اسلام، بدون تشریفات و بدون پروتکل در مجالس و مجامع مختلف حضور پیدا می کرد. آنچه که برای ایشان اهمیت داشت، دفاع از مکتب اسلام بود و برای این منظور هر زحمتی را بر خود هموار می کرد، حتی اگر برخی پروتکل ها در مورد ایشان رعایت نمی شد.
"اراده شگفت انگیز" یکی از خصوصیات آن عزیز بود که همه به آن اذعان دارند. شرایط جسمانی ایشان به نحوی شده بود که در این اواخر، در کنفرانس های بین المللی جسم رنجور خود را می کشید؛ اما با اراده ای بزرگ خود را به این همایش ها می رساندند و با زبان گویایی که داشتند از حقانیت اسلام و مکتب اهل بیت(ع) دفاع می کردند. به معنای واقعی کلمه خستگی ناپذیر بودند.
"نظم و انضباط" از دیگر ویژگی های خوب آیت الله تسخیری بود. ایشان در جلسات اداری، سر وقت حضور پیدا می کرد و با مطالعه، حضوری تأثیرگذار داشت. در قرار ملاقات ها و حضور در کنفرانس ها، ایشان منظم بودند و من این نظم و انضباط ایشان را به عینه می دیدم.
خصوصیت مهم دیگر آیت الله تسخیری این بود که "قدردان" و "قدرشناس" بود. این ویژگی شاید در بسیاری از مردم و مسؤولین ما کمیاب باشد. معمولاً ما اگر با کسی کاری داشته باشیم باصطلاح هوای او را داریم، اما وقتی کارمان با وی تمام شد، هم او و هم زحمات او را فراموش می کنیم! اما مرحوم تسخیری اگر کسی برایش کاری انجام می داد حتماً از وی قدردانی می کرد. برای نمونه، ایشان برای کاری، چند روز در استانبول مهمان من بود. زمانی که مأموریت من دراستانبول تمام شد و به ایران برگشتم، چند روز پس از بازگشت من، ایشان زنگ زدند و فرمودند: "آقای راشد، شنیدم مأموریت شما تمام شده، خواستم بابت زحماتی که برای ما و کار داشتید، تشکر کنم". در حالی که من وظیفه خود را انجام داده بودم و نیاز به تشکر از سوی ایشان نبود؛ اما این کار بزرگواری ایشان را می رساند. روحیه سپاسگزاری و قدردانی در ایشان موج می زد.
ویژگی مهم دیگر ایشان "سخاوت" بود. من چندین سال در موسم حج مسئولیت اجرایی همایش های بین المللی را بر عهده داشتم. معمولاً در ایام حج از سوی بعثه مقام معظم رهبری چند همایش در مکه و مدینه برگزار می شود که یکی از آن ها، همایش تقریب مذاهب است. آیت الله تسخیری قبل از برگزاری کنفرانس، بنده را که مسئول مستقیم این کار بودم صدا می زدند و می گفتند: "به هر یک از مبلغینی که برای برگزاری کنفرانس تقریب کمک می کنند و زحمت می کشند 50 یا 100 ریال بدهید". در آن زمان 50 یا 100 ریال مبلغ قابل توجهی نبود، ولی نفس این کار به لحاظ معنوی ارزش داشت؛ زیرا کسی که به ما کمک کرده بود متوجه می شد که ارزش همان چند ساعت همکاری او فهمیده شده است. مسئولین دیگر این نگاه را نداشتند.
به لحاظ معنوی هم مرحوم آیت الله تسخیری "عاشق اهل بیت(ع)، اهل توسل به آن ذوات مقدسه و اهل بکاء" بودند. شاید درباره این وجه شخصیت ایشان کمتر صحبت شده باشد.
ابـنـا: علاوه بر این ویژگی های فردی، آیت الله تسخیری در "بُعد اجتماعی" چه خصوصیاتی داشتند؟
ـــ در بُعد اجتماعی هم مانند بُعد فردی می توان خصوصیات متعددی برای ایشان برشمرد.
مثلاً "تعهد و مسئولیت پذیری" در آیت الله تسخیری بسیار برجسته بود. ایشان به عنوان یار و مشاور امین رهبر معظم انقلاب، و کاری که از طرف رهبری به او سپرده می شد را به نحو احسن و به شکلی مسئولانه و متعهدانه انجام می داد. مثلاً ایشان به امر رهبری دو سازمان مهم بین المللی - یعنی مجمع جهانی اهل بیت(ع) و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی - را از صفر تا صد و به شکل مطلوب و موفق راه اندازی کردند.
ویژگی بزرگ دیگری که ایشان داشتند و از لحاظ اجتماعی و بین المللی کمک زیادی به نظام مقدس اسلامی کرد "آگاهی به زمان، مکان و موضوعات" بود. ایشان در هر کجا و هر اجلاسی که حضور پیدا می کرد به روز بود. می دانست که چه مطلبی را در کجا بیان کنند؛ در کجا چه چیزی را نگویند. در کنفرانس های مکه، جده و مدینه که گاهی در جمع انبوهی از دشمنان ما حضور پیدا می کردند، به نحو عجیبی فضا و جوّ آن کنفرانس را که علیه انقلاب بود، تغییر می داد. مقداری از این مسئله به شخصیت و اخلاق ایشان برمی گردد که برای همه مورد احترام بود؛ اما بخش دیگر به احاطه علمی آن مرحوم به مسائل زمان، مکان و موضوعات بر می گردد.
"تخصص در زبان و ادب عربی" هم به این خصوصیت ایشان کمک می کرد. یعنی ادیب بودن او باعث می شد که در محافل علمی و سیاسی، بتواند حکیمانه و ادیبانه و به شکلی فاخر از موضع خود دفاع کنند.
آیت الله تسخیری "سیاست را هم خیلی خوب می فهمیدند". در مذاکراتی که در سال 1397 با سازمان دیانت ترکیه داشتند و بنده هم حضور داشتم، رئیس وقت سازمان دیانت درباره درگیری های "حلب" در سوریه مطلبی را بیان کرد که آیت الله تسخیری آن را نشنیده گرفتند. بعداً از ایشان پرسیدیم که چرا این موضوع را طرح نکردید؟ دلایلی که برای مطرح نکردن موضوع فرمودند، بسیار قانع کننده بود. این از هوش سیاسی و درک بالایی که در سیاست داشتند، ناشی می شد.
آیت الله تسخیری همچنین "دانش خوبی درباره اقتصاد" و "درک درستی از مسائل بانکی" داشتند. این آگاهی و درک، ناشی از این بود که نزد آیت الله شهید «سید محمدباقر صدر» شاگردی کرده بودند.
نتیجه آن ویژگی های فردی و این خصوصیات اجتماعی این شد که آیت الله تسخیری در بین نخبگان جهان اسلام و جریان های مختلف فکری و معرفتی آن و حتی مخالفان ما در مذاهب و ادیان دیگر، با وجود دفاع تمام قد از مبانی اسلام و مکتب اهل بیت(ع) دارای "حسن شهرت"، "محبوبیت" و "نفوذ کلمه" بودند.
ابـنـا: سؤال بعدی ما درباره "بُعد بین المللی" ایشان بود؛ اما شما در لابلای پاسخ های قبل، پاسخ این سؤال را هم دادید!
ـــ بله. اگر بخواهم همه موارد درباره بعد بین المللی ایشان را در یک جمله خلاصه کنم این است که: "اعتقاد کامل به لزوم اتحاد امت اسلامی"، "حضور فعال و مؤثر در مجامع بین المللی"، "شناخت کامل از جریانات اسلامی" و "احاطه علمی بر مباحث بین الادیانی" از آیت الله تسخیری یک شخصیت بی نظیر بین المللی ساخته بود.
ابـنـا: آیت الله تسخیری از یک سو مدافع مکتب اهل بیت(ع) بودند و از سوی دیگر منادی وحدت و تقریب بین مذاهب؛ اما برخی از افراطیون در داخل و خارج احیاناً به ایشان بی احترامی می کردند. نظر شما در این باره چیست؟
ـــ در روایات ما آمده است که "عالِم دینی باید آگاه به زمان هم باشد و مقتضیات عصر خود را بشناسد". امروز وحدت امت اسلامی یک ضرورت است و اگر به این ضرورت توجه نکنیم مشکلات بزرگی برای جهان اسلام پیش می آید که نمونه آن را در همین سال های اخیر در گروه های تکفیری دیدیم. در این صورت ما هم به عنوان یک کشور مسلمان در مشکلات و مصائب عدم وحدت سهیم خواهیم بود. به همین دلیل بود که مقام معظم رهبری با فتوایی بسیار مترقی - درباره حرمت اهانت به رموز اهل سنت - جلوی بسیاری از فتنه ها را گرفتند. این فتاوا امروز مورد استناد علمای اسلام در همه جای جهان و همه مدذاهب است.
آیت الله تسخیری هم این موضوعات و مشکلاتی که می تواند از طریق تحریک جریانات اهل سنت متوجه کلیت جهان اسلام و ما شود را بسیار خوب درک می کردند و به وحدت باور داشتند. اما همه افراد چنین درک یا باوری را ندارند. منشأ اهانت هایی که گفتید همین عدم درک بود.
مقام معظم رهبری تعبیر بسیار گویای درباره ایشان داشتند و در پیام تسلیت خود آن فقید را "زبان گویای اسلام و تشیع" خواندند. به نظر من همین تعبیر، پاسخی مناسب به کسانی است که ناآگاهانه به ایشان بی احترامی می کردند.
ابـنـا: اگر خاطره ای شنیدنی هم از آیت الله تسخیری دارید برای خوانندگان ما بفرمایید.
ـــ دو سال پیش ایشان برای کاری به ترکیه آمده بودند و مجبور شدند سه روز در استانبول اقامت داشته باشند. من در آن زمان وابسته فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در استانبول بودم و از ایشان خواستم که چند روز مهمان بنده باشند و استراحت کنند؛ لذا برای ایشان ملاقاتی نگذاشته بودیم. اما سفیر ما در آنکارا تماس گرفت و گفت: "با توجه به فضای سردی که پس از کودتای 2016 و نیز آزادسازی حلب، بین ایران و ترکیه وجود دارد، بهترین فردی که می تواند پیشتازی کند و این فضا را بشکند، آیت الله تسخیری است" و پیشنهاد کرد که "ایشان با رئیس وقت سازمان دیانت ترکیه ملاقاتی داشته باشند". وقتی این خواسته سفیر را با ایشان مطرح کردم گفتند: "فی الفور این ملاقات را هماهنگ کنید". گفتم: حاج آقا ولی قرار بود شما چند روز استراحت کنید. پاسخ دادند: "استراحت بماند برای بعدها؛ من اگر بتوانم برای نظام مقدس جمهوری اسلامی هر کاری انجام دهم، دریغ نمی کنم". لذا همان فردا به آنکارا رفتیم و با رئیس سازمان دیانت ترکیه ملاقات کردیم.
محتوای آن ملاقات هم برای من بسیار جالب بود. رئیس سازمان دیانت ترکیه از لحاظ اداری و سیاسی در ترکیه، جایگاه بالایی دارد؛ نفر پنجم یا ششم کشور ترکیه محسوب می شود. این شخص، با این جایگاه، برای استقبال از آیت الله تسخیری از ساختمان پایین آمده بود. وی می گفت: "من اگر بخواهم از اراده والا و روحیه جوانی در عین کهنسالی برای معاونین خودم مثال بزنم و آنها را به سختکوشی تشویق کنم، آیت الله تسخیری را مثال می زنم". این برای ما درس بزرگی بود که رئیس سازمان دیانت کشور ترکیه این نگاه را نسبت به آیت الله تسخیری - به عنوان یک فردی که از کشور و مذهب او نیست - دارد.
ابـنـا: در پایان اگر مطلب ناگفته ای دارید بفرمایید.
ـــ دوست دارم سخنانم را با "امیدواری" پایان دهم. درست است که شخصیت ممتاز بین المللی آیت الله تسخیری در جهان اسلام، بی نظیر بود و بجرأت می توان گفت بعد از مقام معظم رهبری که بسیار شناخته شده هستند، آیت الله تسخیری دومین شخصیت مؤثر ما در جهان اسلام در حوزه دفاع از مکتب اسلام، تشیع و وحدت اسلامی بودند، اما با اینهمه، امیدوارم جای خالی ایشان در آینده ای که زیاد دور نباشد، بخوبی پُر شود.
ابـنـا: از اینکه وقت خود را در اختیار ما قرار دادید تشکر می کنیم.