اخبار مجمع
-
آیت‌الله رمضانی: دانشمند مسلمان، در تمام دنیا اثرگذار است / تاکید بر نماز اول وقت و مؤمنانه
به گزارش پایگاه رسمی اطلاع رسانی مجمع جهانی اهل بیت(ع) - جمعی از دانش‌آموزان دختر و پسر استرالیایی، بعد از ظهر امروز شنبه ـ هشتم دی‌ماه 1403 ـ با حضور در مجمع جهانی اهلبیت(ع)، با آیت‌الله «رمضانی» دبیرکل این مجمع، دیدار کردند.
وی ضمن خوش‌آمدگویی به مهمانان، بر ضرورت یادگیری علوم دینی علاوه‌بر دروس دانشگاهی تاکید کرد و گفت: باید علاوه‌بر مطالعه دین، خودمان نیز بدان عامل باشیم و رفتارمان نیز اسلام را نشان دهد. امام موسی صدر(ره) تعبیر زیبایی دارند، می‌فرمایند: امیرالمومنین(ع) را می‌توان از دو راه شناخت؛ یک بار از طریق نقل‌های تاریخ و یک مرتبه هم از طریق رفتار شیعیان و پیروان آن حضرت در طول تاریخ.
آیت‌الله رمضانی، بر اهمیت تاثیر رفتار صحیح و جذب افراد تاکید کرد و ادامه داد: ما رهبران بزرگی همچون حضرت امیر(ع) داریم که شخصیت بزرگی داشتند و به عنوان الگویی کامل برای بشریت شناخته می‌شوند.
دبیرکل مجمع جهانی اهلبیت(ع) ضمن تاکید بر شناخت امام زمان(عج) و کسب رضایت ایشان، بیان داشت: شناخت و کسب معرفت بیشتر نسبت به امام، محبت ورزیدن به ایشان و اطاعت کردن از حضرت؛ جزو مهمترین وظایف ما در شرایط امروز است.
وی بر خودسازی و خودشناختی، دگرسازی و اصلاح دیگران و همچنین زمینه‌سازی ظهور حضرت تاکید کرد و آن را جزو وظایف مهم شخص منتظَر دانست.
آیت‌الله رمضانی به هنگامه ظهور حضرت حجت(عج) پرداخت و بیان داشت: وقتی ایشان ظهور کنند، دستی بر سر بشر می‌کشند و عقول آنان کامل میشود. همچنین امنیت و معنویت، تمام جامعه بعد از ظهور را فرا می‌گیرد و عدالت در جهان برقرار می‌گردد؛ چراکه اسلام، دین معنویت و عدالت است. معنویت اسلام، از جنس معنویت مسئولیت‌پذیر است در حالی که غرب، معنویت مسئولیت‌گریز و مسئولیت‌ستیز را ترویج میکند که با آموزه‌های ما در تضاد می‌باشد.
وی بر مطالعه نامه 31 نهج‌البلاغه که شامل توصیه‌های حضرت امیر(ع) به امام حسن مجتبی(ع) است، تاکید کرد و به حاضران توصیه نمود: نمازتان را اول وقت و مؤمنانه بخوانید. اول وقت، زیباترین و بهترین زمان برای ارتباط گرفتن بنده با معبود خویش است، لذا بهترین زمان را برای بهترین کار قرار دهید. نماز خود را مؤمنانه و با تمام وجود ادا کنید و حضور خدا را در نماز خود احساس کنید.
آیت‌الله رمضانی بر قرائت روزانه قرآن کریم به همراه مطالعه ترجمه و معنای آیات تاکید کرد و ابراز داشت: امام خمینی(ره) می فرمودند که قرآن، نامه محبوب است؛ انسان نامه کسی را که دوست دارد، می‌بوسد و بعد می‌خواند؛ قرآن را هم ابتدا ببوسید و بعد بخوانید.
دبیرکل مجمع جهانی اهلبیت(ع) ادامه داد: از فرصت جوانی استفاده کنید؛ وقتی سن بالا رفت، تازه می‌فهمید که چرا از عمر خود به خوبی بهره نبردید، لذا فرصت‌ها را دریابید. تلاش کنید و خوب درس بخوانید تا به عنوان دانشمند مسلمان در دنیا اثرگذار باشید و مشمول دعای امام زمان(عج) قرار بگیرید.
وی افزود: قطعا یک دانشمند مسلمان در هرجای دنیا اثرگذار است. در گذشته علم و دانش، در اختیار مسلمانان بود و جهان اسلام، مرکز ثقل علوم بود که باید امروزه نیز تلاش کنیم تا شکوه گذشته را برگردانیم. ایران در گذشته به لحاظ علمی، رتبه 57 در دنیا بود؛ اما امروزه رتبه 16 را در اختیار دارد و در برخی رشته‌ها، جزو بهترین‌ها هستیم.
آیت‌الله رمضانی در پایان ابراز داشت: همواره «ثبات ایمان» را از ائمه(ع) درخواست کنید تا بتوانیم در این زمانه پُرخطر؛ دین و جوانی خود را حفظ کنیم و از مسیر ایمان خارج نشویم.
دبیرکل مجمع جهانی اهل بیت(ع) تاکید کرد: نمازتان را اول وقت و مؤمنانه بخوانید. اول وقت، زیباترین و بهترین زمان برای ارتباط گرفتن بنده با معبود خویش است، لذا بهترین زمان را برای بهترین کار قرار دهید. نماز خود را مؤمنانه و با تمام وجود ادا کنید و حضور خدا را در نماز خود احساس کنید.
-
کتاب «نقش ائمه در احیای دین» به زبان بنگلا ترجمه و منتشر شد
به همت اداره کل خدمات فرهنگی و انتشارات مجمع جهانی اهل بیت(ع)، کتاب «نقش ائمه در احیای دین» اثر مرحوم علامه عسکری به زبان بنگلا ترجمه و منتشر شد.
این اثر بازاندیشی در اصول حاکم بر عملکرد امامان معصوم(ع) در احیای اسلام واقعی و صیانت از سنت پیامبر(ص) است. نوشتار حاضر، حاصل سلسله سخنرانی‌های مؤلف در موضوع مزبور بوده که در قالب چهل و چهار درس تنظیم گردیده است.
نویسنده در این کتاب با روش سیره‌نگاری تحلیلی، در صدد برآمده تا به موضوعات و مسائل یز از سر دقت نگاه کند:
معرفی و مقایسه مکتب خلفا و اهل بیت(ع)، تبیین برخی از اصطلاحات اسلامی، مروری گذرا بر سنت پیامبر(ص) و وضعیت آن در دوران خلفا، تصحیح عقاید دینی در باب امام‌شناسی، شرح تاریخ تفکر اسلامی در قرون گذشته و بیان تحریف‌ها، حدیث‌سازی‌ها، فضایل‌بافی‌ها و عملکرد دشمنان نفاق‌پیشه اسلام و تشیع.
از نظر نویسنده، بزرگ‌ترین نقش امامان شیعه، حفظ دین از تحریف و بیان حقایق برای امت اسلامی بوده است.
کتاب «نقش ائمه در احیای دین» از سوی محمد عبدالقیوم ترجمه شده و در قطع رقعی منتشر شده است.
به همت اداره کل خدمات فرهنگی و انتشارات مجمع جهانی اهل بیت(ع)، کتاب «نقش ائمه در احیای دین» اثر مرحوم علامه عسکری به زبان بنگلا ترجمه و منتشر شد.
-
حکومت بشار اسد چگونه در ۱۱ روز از هم فروپاشید؟/ پیش بینی آینده کشور سوریه
به گزارش پایگاه رسمی اطلاع رسانی مجمع جهانی اهل بیت(ع) - گردهمایی روحانیون مدافع حرم عصر امروز سه شنبه چهارشنبه ۵ دی ۱۴۰۳ در سالن اجتماعات مجمع جهانی اهل بیت(ع) در شهر قم، برگزار شد.
دلایل فروپاشی حکومت اسد
حمیدرضا مختص آبادی، رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در سوریه در این گردهمایی با اشاره به سابقه روابط بین ایران و سوریه اظهار کرد: ما به عنوان ملت ایران باید قدردان کمک های حکومت حافظ اسد در دوران دفاع مقدس به کشورمان و نیز کمک های حکومت بشار اسد به محور مقاومت باشیم.
وی ادامه داد: ما باید به ظاهر در این مرحله بهتر از سال ۲۰۱۱ در سوریه عمل می کردیم، چون در سال ۲۰۱۱ جبهه مقاومت وجود نداشت و بعد از آن سال بود که مجموعه های مختلف مقاومت، تشکیل شدند. لذا در ظاهر قضیه ما باید قوی تر از گذشته، عمل می کردیم. در سال ۲۰۱۱، اجماع جهانی علیه حکومت بشار اسد وجود داشت، اما در این مرحله، چنین اجماعی نبود و دولت های مختلف از حکومت بشار اسد حمایت کردند.
رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در سوریه افزود: همچنین در سال ۲۰۱۱، روس ها در سوریه نبودند، اما در این مرحله جنگنده های ارتش روسیه در سوریه مستقر بود و از همان روز نخست جنگ اخیر اقدام به بمباران گروه های مسلح کرد. همچنین در این مرحله پیش از شروع حمله اخیر گروه تحریرالشام به ارتش سوریه هیچ تظاهراتی در شهرهای سوریه، رخ نداد، اما چه شد که علی رغم وجود این نقاط قوت، حکومت بشار اسد طی ۱۱ روز از ۷ آذر تا ۱۸ آذر سقوط کرد؟ شاید این نقاط قوت باعث غفلت شد.
مختص آبادی با اشاره به تحلیل تحولات سوریه اظهار کرد : شیوه گروه های مسلح باعث غافلگیری شد و این گروه ها این بار از قدرت رسانه ای و شیوه های جدید استفاده کرد، این کار آنها نبود و سبک کارشان نشان می داد که قطعا از سوی دیگران مورد آموزش قرار گرفتند. روش گروه های مسلح این بار با روش این گروه ها در گذشته، متفاوت بود. انتظار می رفت که ارتش، بعثی ها و علوی ها از حکومت بشار اسد، دفاع کنند، اما در هیچ جا مقاومت قابل توجهی صورت نگرفت. رفتار ارتش سوریه در اتفاقات اخیر حتی برای سرلشکرهای بازنشسته آن نیز قابل فهم نبود و آنها دلیل این رفتار را زد و بندهای سیاسی می دانستند، در حالی که دولت روسیه در کمک به ارتش سوریه جدی بود و پوتین یکی از فرماندهان نظامی مطرح خود را برای این کار به سوریه فرستاد.
وی ادامه داد: یک نظامی برای این که دفاع انجام بدهد، باید از حقوق مکفی برخوردار باشد، این در حالی است که وضعیت اقتصادی و معیشت در سوریه به شدت وخیم شد، کار به جایی رسیده بود که حقوق یک مدیرکل در سوریه کمتر از صد دلار بود. وقتی عزت یک ارتش زیر پا بماند، چه چیز از آن باقی می ماند؟ وقتی عامل مادی برای یک نظامی فراهم نیست باید عامل معنوی باشد تا به او انگیزه بدهد، آن عشق به خدا و نترسیدن از مرگ که در نیروهای حزب الله لبنان با انصارالله یمن است، در حزب بعث سوریه وجود نداشت و این حزب دارای چنین ظرفیتی نبود که بتواند به ارتش سوریه، انگیزه دفاع بدهد. نسل جوان سوریه به حزب بعث رغبتی نداشت. این عوامل ذکر شده و نیز وعده مسلحین به نظامیان ارتش سوریه که ما با شما کاری نداریم، انگیزه دفاع را از ارتشی های سوریه، گرفت. همچنین در این شرایط هم حکومت اسد درخواست رسمی از ایران برای ورود برای مقابله با پیشروی گروه های مسلح نکرد.
پیش بینی آینده سوریه
رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در سوریه افزود: گروه های مسلحی که بر سوریه سیطره پیدا کردند احتمالا دچار اختلافات جدی بین خودشان می شوند. هم اکنون درگیری ها بین اکراد و گروه تحریرالشام در سوریه در جریان است. لذا شکل گیری جریان مقاومت اصیل در سوریه، بعید نیست. مشکل انرژی به خصوص برق و کمبود سوخت در سوریه، جدی است. ساخت دوباره مناطق ویران شده ای در سوریه که در طول جنگ ویران شد، نیازمند بودجه بسیار زیادی است و هر کشوری هم که بخواهد در زمینه نوسازی این مناطق هزینه کند، قطعا به دنبال بازگشت پول خود و سود بردن از آن است. لذا بعید است که حکومت جدید سوریه بتواند معیشت مردم این کشور را درست کند و اعتراضاتی از سوی مردم در این زمینه شکل خواهد گرفت، به همین دلیل است که می گویم حکومت جدید سوریه، کار سختی را در پیش دارد.
وی خاطرنشان کرد: کار در داخل سوریه در حکومت بعث، سخت بود و این حکومت نسبت به انجام هر کاری در سوریه، حساسیت داشت. حکومت قبلی سوریه با ادغام نیروهای دفاع وطنی در ارتش این نیروها را از خاصیت انداخت و شکاف دولت ملت در آن دوره ایجاد شده بود، حتی بعثی ها، حکومت را نقد می کردند.
حجت الاسلام و المسلمین ولی‌الله خادمی در بخش دیگری از این نشست با اشاره به لزوم هوشیاری در برابر نقشه دشمن اظهار کرد: دشمن در خواب نیست و رهبر انقلاب به موضوع غفلت اشاره کردند. روحانیونی که در عرصه دفاع از حرم در کنار رزمندگان بودند اکنون باید به جهاد تبیین بپردازند. ما روحانیون مدافع حرم باید هویت خودمان را در فضای حقیقی و فضای مجازی، حفظ کنیم.
وی خاطرنشان کرد: رهبر انقلاب تاکید کردند که برخی به دنبال دل مردم هستند لذا باید هر نشستی به رجاء و امید و شوق به پیروزی الهی منتهی شود. نباید آب به آسیاب دشمن بریزیم و باید هوشیار و تابع رهبر انقلاب باشیم.
رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در سوریه با اشاره به تحلیل خود از سقوط حکومت بشار اسد اظهار کرد : شیوه گروه های مسلح باعث غافلگیری شد و این گروه ها این بار از قدرت رسانه ای و شیوه های جدید استفاده کرد، این کار آنها نبود و سبک کارشان نشان می داد که قطعا از سوی دیگران مورد آموزش قرار گرفتند. روش گروه های مسلح این بار با روش این گروه ها در گذشته، متفاوت بود.
-
آیت‌الله اراکی: فقه اجتماعی، اغراض دین را محقق میکند
به گزارش پایگاه رسمی اطلاع رسانی مجمع جهانی اهل بیت(ع) - نخستین پیش‌همایش از ششمین همایش کتاب سال حکومت اسلامی با عنوان معرفی کتاب «اصول فقه نظام»، به همت مرکز تحقیقات علمی حکومت اسلامی و مشارکت خبرگزاری بین‌المللی اهلبیت(ع) و پژوهشگاه فقه نظام، امروز سه‌شنبه ـ۴ دی‌ماه ۱۴۰۳ ـ در مدرسه عالی حوزوی ولی امر (عج) قم برگزار شد.
در ابتدای این جلسه، بخش‌های مختلف کتاب «اصول فقه نظام» اثر آیت‌الله «محسن اراکی»، از سوی حجت‌الاسلام‌و‌المسلمین «علی صالحی‌منش» دبیر گروه فقه نظام سیاسی پژوهشگاه فقه نظام معرفی شد.
در ادامه این نشست، آیت‌الله اراکی با بیان اینکه موضوع تکلیف شرعی، انسانِ مکلّف است گفت: فعل انسانِ مکلّف دو نوع است؛ گاهی مثل غذا خوردن، قوام فعل به فرد است و با انجام دادن یک فرد، غرض از آن فعل حاصل میشود. اما گاهی تحقق خارجی فعل با اراده فرد ممکن نیست و فاعل فعل نمی‌تواند فرد باشد و فعل جمعی است.
استاد درس خارج حوزه علمیه قم، درباره تقسیم افعال جمعی گفت: نوع اول فعل جمعی مثل نماز جمعه با جعل شارع است که شرکت‌کنندگان در نماز جمعه با امام، باید حدأقل 5 نفر باشند و اگر این تعداد حضور پیدا نکنند نماز جمعه محقق نمی‌شود. نوع دوم این است که فعل با جعل شارع نیست و تکویناً باید به صورت دسته‌جمعی صورت گیرد.
وی با اشاره به اینکه اقامه حکومت اسلامی ذاتاً به صورت جمعی است، ادامه داد: به تنهایی نمی‌شود حکومت اسلامی اقامه کرد و تا عده‌ای امام را همراهی نکنند اقامه حکومت اسلامی امکان ندارد.
عضو شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت(ع) درباره تفاوت‌های رسول و امام اظهار داشت: وظیفه رسول این است که به خانه‌های افراد برود و آنان را هدایت کند اما مردم باید نزد امام بروند. به دلیل اینکه رسول با دعوت مردم، امت ایجاد میکند و اعضای امت بر مبنای اطاعت و نصرت با او پیوند می‌بندند. برای نمونه پیامبر(ص) از همه مردم برای اطاعت و نصرت بیعت گرفت. لذا شخصیت رسالتیِ رسول مهم است. رسول، امت ایجاد میکند، وقتی امت ایجاد شد مردم باید امام را بشناسند و او را بجویند. البته رسول بماهو رسول هر حکمی که دارد شامل امام هم میشود مگر در جایی که دلیل خاص داشته باشیم.
وی ادامه داد: کار رسول، تشکیل جامعه و امت است؛ وقتی که امت تشکیل شد، یکسری تکالیف جمعی ایجاد میشود. زمانی که مردم اطراف رسول جمع شدند، امت تشکیل میشود و تکالیفی به امت بما هو امت تعلق می‌گیرد؛ مثل اقامه قسط اجتماعی که عمل اجتماعی است. حضرت علی(ع) در خطبه شقشقیه می‌فرماید: «لولا حضور الحاضر و قیام الحجه بوجود الناصر و ما اخذ الله علی العلماء ان لا یقاروا علی کظه ظالم و لا سغب مظلوم لالقیت حبلها علی غاربها» یعنی اگر ناصر نبود و مردم برای حمایت از من نمی‌آمدند، تکلیف از من ساقط بود. چون اینجا تکلیف به جمع تعلق می‌گیرد و نه فرد.
آیت الله اراکی همچنین گفت: پیامبر(ص) بعد از دعوت، باید شخصیت جمعی الهی را شکل دهد. خواستۀ حضرت موسی از فرعون این بود که بنی اسرائیل را آزاد کن. چون می‌خواست امت تشکیل دهد، امت تشکیل داد و فرعون را شکست داد. از این رو، وقتی شخصیت اجتماعی شکل می‌گیرد نوبت فقه نظام است که جایگزین فقه فردی نمی‌شود. چون از سویی فرد بما هو فرد مکلف است و از سوی دیگر فرد بما هو عضو جامعه، تکالیفی دارد.
وی درباره اهمیت فقه نظام اظهار داشت: انسان مکلف از بابت اینکه جزئی از جمع و جامعه است تکالیفی دارد. به همین دلیل مهمترین فقهی که باید به آن پرداخته شود، فقه اجتماعی است چون اغراض دین مثل اقامه عدل را محقق میکند.
استاد درس خارج حوزه علمیه قم ادامه داد: امور مهمی مثل نصرت امام، و اقامه دین و عدل در زمین با فقه اجتماعی حاصل میشود. همچنین احکامی که بر اقامه عدل متفرع میشود مثل اقتصاد، با فعل فرد تحقق پیدا نمی‌کند و ذاتاً اجتماعی است.
وی درباره تفاوت فقه نظام با فقه کلان گفت: به احکام ساختارمند و منظومه‌ای نظام می‌گویند و فقه نظام احکامی است که نظم اجتماعی برقرار میکند. اما چون فاعل احکام، جامعه است، به آن فقه کلان می‌گوییم. یعنی متعلَّق احکام، جامعه و جمع است.
آیت الله اراکی در پایان اظهار داشت: فقه نظام در فقه شیعه و اهل سنت بحث نشده است و باید بیشتر روی آن کار شود.
عضو شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت(ع) گفت: انسان مکلف از بابت اینکه جزئی از جمع و جامعه است تکالیفی دارد. به همین دلیل مهمترین فقهی که باید به آن پرداخته شود، فقه اجتماعی است چون اغراض دین مثل اقامه عدل را محقق میکند.
-
ویدیو | جشن تکلیف ۶۰۰ دختر نوجوان پیرو اهل بیت(ع) در نجف اشرف
به گزارش پایگاه رسمی اطلاع رسانی مجمع جهانی اهل بیت(ع) - همزمان با ایام ولادت حضرت زهرا(س)، به همت نمایندگی مجمع جهانی اهل بیت(ع) در عراق، جشن تکلیف ۶۰۰ دختر نوجوان پیرو اهل بیت(ع) در نجف اشرف برگزار شد. در این مراسم، آیت‌الله «سید مجتبی حسینی» نماینده ولی فقیه در عراق و حجت الاسلام و المسلمین «محمدرضا آل آیوب» نماینده مجمع جهانی اهل بیت(ع) در عراق حضور داشتند.
-
کتاب «اخلاق اسلامی» به زبان اردو ترجمه و منتشر شد
به همت اداره کل خدمات فرهنگی و انتشارات مجمع جهانی اهل بیت(ع)، کتاب «اخلاق اسلامی» به زبان اردو ترجمه و منتشر شد
به گزارش پایگاه رسمی اطلاع رسانی مجمع جهانی اهل بیت(ع) - به همت اداره کل خدمات فرهنگی و انتشارات مجمع جهانی اهل بیت(ع)، کتاب «اخلاق اسلامی» به زبان اردو ترجمه و منتشر شد.
این اثر ترسیمی از ساختار اخلاق اسلامی، مفاهیم حوزه‌های اخلاقی و روش تربیتی اسلام با تکیه بر آیات و روایات است.
آنچه در این کتاب به آن پرداخته شده در قالب سه بخش صورت‌بندی شده است: در بخش اول، از کلیات و دو موضوع جاودانگی اخلاق و عمل اخلاقی، در بخش دوم ابتدا از مفاهیم عام اخلاقی و سپس از مفاهیم خاص و حوزه‌های اخلاقی در دو گفتار اخلاق اقتصادی و اخلاق جنسی سخن به میان آمده است. انسان‌شناسی از دیدگاه اسلام و روش‌های تربیت اخلاقی اسلامی، محور مباحث بخش سوم بوده و در طی آن، سعی شده با استفاده از دستاوردهای علوم روان‌شناسی و تربیتی در چارچوب تعالیم اسلامی، روش‌ها و شیوه‌های تربیت اخلاقی تبیین گردد.
کتاب «اخلاق اسلامی» اثر احمد دیلمی و مسعود آذربایجانی است و از سوی غلام عسکری عابدی به زبان اردو ترجمه شده و در قطع وزیری منتشر شده است.
-
تسلیت دبیرکل مجمع جهانی اهلبیت(ع) به آیت‌الله احمد بهشتی
به گزارش پایگاه رسمی اطلاع رسانی مجمع جهانی اهل بیت(ع) - دبیرکل مجمع جهانی اهل بیت(ع)، با صدور پیامی درگذشت برادر آیت الله «احمد بهشتی» نماینده مردم استان فارس در مجلس خبرگان رهبری را تسلیت گفت.
متن بیانیه آیت‌الله «رضا رمضانی» به شرح زیر است:
بسم الله الرحمن الرحیم
انا لله وانا الیه راجعون
استاد گرانقدر حضرت آیت الله دکتراحمد بهشتی دامت برکاته
سلامٌ علیکم
خبر درگذشت برادر مؤمن و گرامی جنابعالی، موجب تأسف و تأثر گردید.
اینجانب مصیبت فقدان برادری مؤمن و متعهد را تسلیت عرض می‌نمایم و از درگاه حضرت حق جل‌جلاله برای روح آن فقید سعید، رحمت، مغفرت و حشر با موالیانش و برای جنابعالی و همه عزیزان و بازماندگانش صبر جمیل و اجر جزیل مسئلت دارم.
رضا رمضانی
دبیرکل مجمع جهانی اهل بیت(ع)، با صدور پیامی درگذشت برادر آیت الله «احمد بهشتی» را تسلیت گفت.
نرم افزار الکترونیک رسالة الحقوق
رسالة الحقوق حدیثی از امام سجاد علیه السلام که حاوی بیش از 50 وظیفه برای فرد نسبت به دیگران است. در حقیقت درسنامهای اخلاقی است که بیان کننده رفتار انسان در حوزه روابط فردی و اجتماعی است.