رئیس دانشگاه بین‌المللی اهل بیت(ع): بستر دیالوگ بین ادیان فراهم و نیروهای متخصص تربیت شوند
رئیس دانشگاه اهل بیت(ع) اظهار داشت: باید برای دیالوگ در مراکز اسلامی، بستر و شیرازه آن فراهم و نیروهای متخصص حوزه ادیان با گرایش‌های تخصصی تربیت شود، اکنون مصر در این حوزه هوشیار شده و مراکزی را برای آموزش فعال کرده است.
رئیس دانشگاه بین‌المللی اهل بیت(ع) در وبینار "نقش مراکز علوم اسلامی در گفتوگوی بین ادیان" گفت: شورای دوم کلیسا در واتیکان سازماندهی دیالوگ را انجام داد و کلیساها را ملزم کرد که بخشی را برای گفت‌و‌گو با مسلمانان اختصاص داد. پس دیالوگ در مسیحیت نوعی جریان برای دفاع از حریم کلیسا و در اسلام فرصتی برای معرفی این دین بود.
مرکز گفتوگوی ادیان دانشگاه علوم اسلامی رضوی، وبینار سوم از سلسله وبینارهای "امام گفت‌و‌گو" با موضوع "نقش مراکز علوم اسلامی در گفتوگوی بین ادیان" را روز چهارشنبه دوم تیرماه 1400 در فضای اسکای‌روم برگزار و حجت‌الاسلام والمسلمین سعید جازاری معموئی، رئیس دانشگاه بین‌المللی اهل بیت(ع) در آن سخنرانی کرد.
حجت‌الاسلام جازاری گفت: دیالوگ و گفت‌و‌گو یکی از مباحث کلیدی است که در ایران به برکت انقلاب اسلامی و نفس‌های قدسی حضرت امام(ره)، مسیر خود را به دست آورد. موضوع سخنرانی «نقش مراکز علوم اسلامی در گفتوگوی بین ادیان» است، برای ورود به این بحث باید مقدمه‌ای را بیان کنیم تا در فضای بحث قرار بگیریم.
وی افزود: شما باید تاریخ ظهور دیالوگ را در نظر داشته باشید، دیالوگ از قدیم بوده است، در ایران باستان، یونان باستان، صدر اسلام، در میان اهل بیت(ع)، امرا و خلفای عباسی و اموی، گفت‌و‌گوهای دو جانبه در حوزه سیاست، فقه و شریعت این گفت‌و‌گو را شاهد بوده‌ایم.
جازاری تصریح کرد: اصل دیالوگ به معنای گفتوگوی میان رجال ادیان، ماحصل تلاش‌های اواخر قرن ۱۹ و ابتدای قرن بیستم است، در دوران جنگ‌های صلیبی نیز چنین بحثی نداشتیم، در فاصله پس از انقلاب صنعتی در اروپا جریان‌های قدرتمندی علیه کلیسا ظهور کرد؛ کلیسایی که با خفقان چند صد ساله زمام امور را در دست داشت. پس از انقلاب صنعتی، سقوط کلیسا در اروپا سلسله مقدماتی را فراهم کرد که قداست کلیسا محل ابهام و اشکال شد، ضربه‌های جامعه و مردم مستقیم به کلیسا برخورد کرد و این قداست فروریخت.
رئیس دانشگاه بین‌المللی اهل بیت(ع) ادامه داد: تا پیش از سقوط کلیسا، مونولوگ یعنی من می‌گویم، من محکوم می‌کنم و من اختیار دارم جریان داشت، اما با جریان‌هایی که علیه کلیسا شکل و در شرایطی که مقابله با کلیسا شدت گرفت، سیاست‌های کلیسا تغییر کرد و برای اولین‌بار در سال ۱۸۶۹ تا ۱۸۷۰ واتیکان شروع به بازنگری در سیاست‌هایش کرد و نتیجه آن تشکیل شورای واتیکانی اول بود.
حجت‌الاسلام والمسلمین جازاری بیان کرد: در این شورا بحث‌های جدیدی مطرح شد که یکی از آن ارتداد یعنی خروج از مسیحیت کلیسا بود، کاردینال‌ها دور هم جمع شدند و راهکاری را برای این مسئله که اگر کسی از دین مرتد شد، چه کار باید کرد، جستجو کردند. در اینجا برای اولین‌بار تقابل یا تعامل بین عقل و ایمان مطرح شد، و اینکه آیا می‌توان فلسفه لائیک و سکولار را پذیرفت و در عین حال مسیحی بود، در اتریش، آلمان و فرانسه این گونه شد و متفکرانی از دل کلیسا و از یک خانواده مسیحی ظهور کردند که لائیک بودند و کاملاً دین را کنار زدند.
وی گفت: شورای واتیکان با افراد برجسته مواجه بود نه عوام و در این شورا مسائل کلیدی مطرح شد که نخستین آن رابطه عقل و ایمان بود و دلیل این مسئله هم آن بود که تا پیش از این زمان کلیسا اعلام کرده بود که تعقل را به جای مردم انجام می‌دهد، شما نمی‌خواهد فکر کرده یا استدلال کنید، فقط به کلیسا ایمان بیاورید و این‌گونه بود که مقابل چنین تفکری جریان مخالف سر برآورد و نتیجه آن شد که در کلیسا باید بازنگری شود.
جازاری تأکید کرد: شورای واتیکان به نتایج مورد نظر نرسید، اما سعی کرد قوانین را تعدیل کند، بحث مهم دیگر بحث «عصمت پاپی» بود و اینکه آیا پاپ معصوم است یا خیر، در حالی که بسیاری معتقد بودند که این مقام معصوم نیست و خطاهایی دارد.
جازاری ادامه داد: از ۱۹۵۰ به بعد وقایعی روی داد، اول اینکه مراکز اصلی کاتولیک در غرب مورد هجمه و گسترش اعتراضات قرار گرفت، مردم در الجزایر، مراکش، تونس در حوزه آفریقا و در اروپا مستعمرات کلیسای کاتولیک قیام کرده و مقابل کلیسا ایستادند، کلیساها در الجزایر ویران و به جای آن مسجد ساخته شد. حتی در مجموعه آناتولی و ترکیه نیز جریان‌های ضد کلیسایی شدت پیدا کرد.
رئیس دانشگاه بین‌المللی اهل بیت(ع) اظهار کرد: بحران دوم مهاجرت مسلمانان مستعمرات به سمت غرب بود، یعنی سیر مهاجران از الجزایر، مراکش، آفریقا، بیروت و لبنان به غرب رفته و در نتیجه همزیستی مسلمان و مسیحی شکل گرفت و سرعت زاد و ولد در میان مسلمانان زیاد شد، از طرفی مساجد در کنار کلیسا ساخته شد و در کنار مشکلات درونی کلیسا، رشد شدید مسلمانان در حوزه اروپا، قرارگرفتن مسلمانان و مسیحیان در کنار یکدیگر و ساخت مساجد و کلیسا در کنار هم مشاهده شد.
حجت‌الاسلام جازاری همچنین گفت: کلیسا با موج گسترده ظهور اسلام در غرب مواجه شد که قابل کنترل نبود و کم کم شورای واتیکان ۲ شکل گرفت، کاردینال‌ها و اسقف‌ها در این شورا دور هم جمع شدند تا به این نقطه برسند که با توجه به رشد سریع اسلام، چه کار باید کرد؟، زیرا جنگیدن با اسلام در قرن‌های گذشته بی‌نتیجه بوده است.
وی افزود: خروجی چنین شرایطی لزوم دیالوگ برای کاهش تنش‌ها بود، در دیالوگی که کلیسا آغاز کرد، اصل این بود که ما می‌توانیم کنار هم زندگی کنیم، نجنگیم، نهراسیم و علیه هم اقدام نکنیم. شورای دوم کلیسا سازماندهی دیالوگ را انجام داد و هر کلیسایی در هر منطقه را ملزم کرد که بخشی را برای گفت‌و‌گو(دیالوگ) با مسلمانان اختصاص دهد.
جازاری تأکید کرد: بنابراین دیالوگ در مسیحیت نوعی جریان برای دفاع از حریم کلیسا بود، اما برای ما مسلمانان فرصتی برای معرفی اسلام بود و بحثمان مسیحی‌هراسی نبود. در اینجا فضا و بستر ظهور دیالوگ کاملاً فرق کرد.
وی اظهار کرد: حال که رویکرد ما در دیالوگ معرفی اسلام و تبیین حدود و ثغور شریعت اسلامی است، مراکز علوم اسلامی ما باید در حوزه گفت‌و‌گو ورود کند تا داخل را بسازد، اسلام و ادیان را در داخل و به طلاب علوم دینی معرفی کند، در برخی موارد طلاب شناختی از ادیان ندارند و واژه گفت‌و‌گو را مربوط به گفت‌و‌گوهای ظاهری می‌دانند. ارائه نظر در حوزه گفتوگوی ادیان و فرصت‌شناسی و آسیب‌شناسی در این حوزه از دیگر مسئولیت‌های مراکز اسلامی است و این مراکز باید چالش‌های گفتوگوی ادیان را شناسایی کنند.
حجت‌الاسلام سعید جازاری تصریح کرد: باید برای دیالوگ در مراکز اسلامی، بستر و شیرازه آن فراهم و نیروهای متخصص حوزه ادیان با گرایش‌های تخصصی تربیت شود، اکنون مصر در این حوزه هوشیار شده و مراکزی را برای آموزش فعال کرده است.
جازاری در ادامه با تأکید بر این که امام رضا(ع) در حوزه دیالوگ میان ادیان گام برداشت، یادآور شد: دیالوگ امام رضا(ع) با مسیحیت نوعی مناظره بود که به احقاق حق انجامید و امام به دنبال این بود که بفرماید این اسلام ناب و راستین است و طرف مقابل هم نمی‌خواست به نقطه مشترک برسد و می‌خواست شنونده باشد. امام رضا(ع) الگویی را به ما ارائه داد که بشنوید و پاسخ بگویید، چون خود این گونه بود.
وی در پایان افزود: ما باید این مسیر را به‌روز کنیم یعنی در این زمینه گام برداریم، مفاد و متون را بشناسیم؛ بنابراین وظیفه مراکز علوم اسلامی مانند دانشگاه قم و شهید مطهری است که براساس مقتضیات زمانی و مکانی افراد نخبه‌ای را پرورش دهند که در قالب‌های دیالوگ اهداف اصیل را آموزش داده و فراهم کنند. هم جامعه خودی و هم مسلمانان اطراف باید با این اهداف آشنا شوند و در کنار فرهنگ‌سازی در جامعه خودی باید به معرفی اسلام ناب به طرف مقابل پرداخت.
گفتنی است، این وبینار با جلسه پرسش و پاسخ همراه بود و جازاری در پاسخ به سؤال یکی از حاضران درباره ضرورت انجام گفتمانی در حوزه علمیه برای تحقق گفت‌و‌گو با سایر ادیان گفت: این یک ضرورت است و ما تا نشنویم به نکات مثبت دست پیدا نخواهیم کرد، سیر تحول علم کلام نتیجه بحث‌های جدیدی است که به وسیله علما شنیده می‌شد.
رئیس دانشگاه اهل بیت(ع) اظهار داشت: باید برای دیالوگ در مراکز اسلامی، بستر و شیرازه آن فراهم و نیروهای متخصص حوزه ادیان با گرایش‌های تخصصی تربیت شود، اکنون مصر در این حوزه هوشیار شده و مراکزی را برای آموزش فعال کرده است.
رئیس دانشگاه بین‌المللی اهل بیت(ع) در وبینار "نقش مراکز علوم اسلامی در گفتوگوی بین ادیان" گفت: شورای دوم کلیسا در واتیکان سازماندهی دیالوگ را انجام داد و کلیساها را ملزم کرد که بخشی را برای گفت‌و‌گو با مسلمانان اختصاص داد. پس دیالوگ در مسیحیت نوعی جریان برای دفاع از حریم کلیسا و در اسلام فرصتی برای معرفی این دین بود.
مرکز گفتوگوی ادیان دانشگاه علوم اسلامی رضوی، وبینار سوم از سلسله وبینارهای "امام گفت‌و‌گو" با موضوع "نقش مراکز علوم اسلامی در گفتوگوی بین ادیان" را روز چهارشنبه دوم تیرماه 1400 در فضای اسکای‌روم برگزار و حجت‌الاسلام والمسلمین سعید جازاری معموئی، رئیس دانشگاه بین‌المللی اهل بیت(ع) در آن سخنرانی کرد.
حجت‌الاسلام جازاری گفت: دیالوگ و گفت‌و‌گو یکی از مباحث کلیدی است که در ایران به برکت انقلاب اسلامی و نفس‌های قدسی حضرت امام(ره)، مسیر خود را به دست آورد. موضوع سخنرانی «نقش مراکز علوم اسلامی در گفتوگوی بین ادیان» است، برای ورود به این بحث باید مقدمه‌ای را بیان کنیم تا در فضای بحث قرار بگیریم.
وی افزود: شما باید تاریخ ظهور دیالوگ را در نظر داشته باشید، دیالوگ از قدیم بوده است، در ایران باستان، یونان باستان، صدر اسلام، در میان اهل بیت(ع)، امرا و خلفای عباسی و اموی، گفت‌و‌گوهای دو جانبه در حوزه سیاست، فقه و شریعت این گفت‌و‌گو را شاهد بوده‌ایم.
جازاری تصریح کرد: اصل دیالوگ به معنای گفتوگوی میان رجال ادیان، ماحصل تلاش‌های اواخر قرن ۱۹ و ابتدای قرن بیستم است، در دوران جنگ‌های صلیبی نیز چنین بحثی نداشتیم، در فاصله پس از انقلاب صنعتی در اروپا جریان‌های قدرتمندی علیه کلیسا ظهور کرد؛ کلیسایی که با خفقان چند صد ساله زمام امور را در دست داشت. پس از انقلاب صنعتی، سقوط کلیسا در اروپا سلسله مقدماتی را فراهم کرد که قداست کلیسا محل ابهام و اشکال شد، ضربه‌های جامعه و مردم مستقیم به کلیسا برخورد کرد و این قداست فروریخت.
رئیس دانشگاه بین‌المللی اهل بیت(ع) ادامه داد: تا پیش از سقوط کلیسا، مونولوگ یعنی من می‌گویم، من محکوم می‌کنم و من اختیار دارم جریان داشت، اما با جریان‌هایی که علیه کلیسا شکل و در شرایطی که مقابله با کلیسا شدت گرفت، سیاست‌های کلیسا تغییر کرد و برای اولین‌بار در سال ۱۸۶۹ تا ۱۸۷۰ واتیکان شروع به بازنگری در سیاست‌هایش کرد و نتیجه آن تشکیل شورای واتیکانی اول بود.
حجت‌الاسلام والمسلمین جازاری بیان کرد: در این شورا بحث‌های جدیدی مطرح شد که یکی از آن ارتداد یعنی خروج از مسیحیت کلیسا بود، کاردینال‌ها دور هم جمع شدند و راهکاری را برای این مسئله که اگر کسی از دین مرتد شد، چه کار باید کرد، جستجو کردند. در اینجا برای اولین‌بار تقابل یا تعامل بین عقل و ایمان مطرح شد، و اینکه آیا می‌توان فلسفه لائیک و سکولار را پذیرفت و در عین حال مسیحی بود، در اتریش، آلمان و فرانسه این گونه شد و متفکرانی از دل کلیسا و از یک خانواده مسیحی ظهور کردند که لائیک بودند و کاملاً دین را کنار زدند.
وی گفت: شورای واتیکان با افراد برجسته مواجه بود نه عوام و در این شورا مسائل کلیدی مطرح شد که نخستین آن رابطه عقل و ایمان بود و دلیل این مسئله هم آن بود که تا پیش از این زمان کلیسا اعلام کرده بود که تعقل را به جای مردم انجام می‌دهد، شما نمی‌خواهد فکر کرده یا استدلال کنید، فقط به کلیسا ایمان بیاورید و این‌گونه بود که مقابل چنین تفکری جریان مخالف سر برآورد و نتیجه آن شد که در کلیسا باید بازنگری شود.
جازاری تأکید کرد: شورای واتیکان به نتایج مورد نظر نرسید، اما سعی کرد قوانین را تعدیل کند، بحث مهم دیگر بحث «عصمت پاپی» بود و اینکه آیا پاپ معصوم است یا خیر، در حالی که بسیاری معتقد بودند که این مقام معصوم نیست و خطاهایی دارد.
جازاری ادامه داد: از ۱۹۵۰ به بعد وقایعی روی داد، اول اینکه مراکز اصلی کاتولیک در غرب مورد هجمه و گسترش اعتراضات قرار گرفت، مردم در الجزایر، مراکش، تونس در حوزه آفریقا و در اروپا مستعمرات کلیسای کاتولیک قیام کرده و مقابل کلیسا ایستادند، کلیساها در الجزایر ویران و به جای آن مسجد ساخته شد. حتی در مجموعه آناتولی و ترکیه نیز جریان‌های ضد کلیسایی شدت پیدا کرد.
رئیس دانشگاه بین‌المللی اهل بیت(ع) اظهار کرد: بحران دوم مهاجرت مسلمانان مستعمرات به سمت غرب بود، یعنی سیر مهاجران از الجزایر، مراکش، آفریقا، بیروت و لبنان به غرب رفته و در نتیجه همزیستی مسلمان و مسیحی شکل گرفت و سرعت زاد و ولد در میان مسلمانان زیاد شد، از طرفی مساجد در کنار کلیسا ساخته شد و در کنار مشکلات درونی کلیسا، رشد شدید مسلمانان در حوزه اروپا، قرارگرفتن مسلمانان و مسیحیان در کنار یکدیگر و ساخت مساجد و کلیسا در کنار هم مشاهده شد.
حجت‌الاسلام جازاری همچنین گفت: کلیسا با موج گسترده ظهور اسلام در غرب مواجه شد که قابل کنترل نبود و کم کم شورای واتیکان ۲ شکل گرفت، کاردینال‌ها و اسقف‌ها در این شورا دور هم جمع شدند تا به این نقطه برسند که با توجه به رشد سریع اسلام، چه کار باید کرد؟، زیرا جنگیدن با اسلام در قرن‌های گذشته بی‌نتیجه بوده است.
وی افزود: خروجی چنین شرایطی لزوم دیالوگ برای کاهش تنش‌ها بود، در دیالوگی که کلیسا آغاز کرد، اصل این بود که ما می‌توانیم کنار هم زندگی کنیم، نجنگیم، نهراسیم و علیه هم اقدام نکنیم. شورای دوم کلیسا سازماندهی دیالوگ را انجام داد و هر کلیسایی در هر منطقه را ملزم کرد که بخشی را برای گفت‌و‌گو(دیالوگ) با مسلمانان اختصاص دهد.
جازاری تأکید کرد: بنابراین دیالوگ در مسیحیت نوعی جریان برای دفاع از حریم کلیسا بود، اما برای ما مسلمانان فرصتی برای معرفی اسلام بود و بحثمان مسیحی‌هراسی نبود. در اینجا فضا و بستر ظهور دیالوگ کاملاً فرق کرد.
وی اظهار کرد: حال که رویکرد ما در دیالوگ معرفی اسلام و تبیین حدود و ثغور شریعت اسلامی است، مراکز علوم اسلامی ما باید در حوزه گفت‌و‌گو ورود کند تا داخل را بسازد، اسلام و ادیان را در داخل و به طلاب علوم دینی معرفی کند، در برخی موارد طلاب شناختی از ادیان ندارند و واژه گفت‌و‌گو را مربوط به گفت‌و‌گوهای ظاهری می‌دانند. ارائه نظر در حوزه گفتوگوی ادیان و فرصت‌شناسی و آسیب‌شناسی در این حوزه از دیگر مسئولیت‌های مراکز اسلامی است و این مراکز باید چالش‌های گفتوگوی ادیان را شناسایی کنند.
حجت‌الاسلام سعید جازاری تصریح کرد: باید برای دیالوگ در مراکز اسلامی، بستر و شیرازه آن فراهم و نیروهای متخصص حوزه ادیان با گرایش‌های تخصصی تربیت شود، اکنون مصر در این حوزه هوشیار شده و مراکزی را برای آموزش فعال کرده است.
جازاری در ادامه با تأکید بر این که امام رضا(ع) در حوزه دیالوگ میان ادیان گام برداشت، یادآور شد: دیالوگ امام رضا(ع) با مسیحیت نوعی مناظره بود که به احقاق حق انجامید و امام به دنبال این بود که بفرماید این اسلام ناب و راستین است و طرف مقابل هم نمی‌خواست به نقطه مشترک برسد و می‌خواست شنونده باشد. امام رضا(ع) الگویی را به ما ارائه داد که بشنوید و پاسخ بگویید، چون خود این گونه بود.
وی در پایان افزود: ما باید این مسیر را به‌روز کنیم یعنی در این زمینه گام برداریم، مفاد و متون را بشناسیم؛ بنابراین وظیفه مراکز علوم اسلامی مانند دانشگاه قم و شهید مطهری است که براساس مقتضیات زمانی و مکانی افراد نخبه‌ای را پرورش دهند که در قالب‌های دیالوگ اهداف اصیل را آموزش داده و فراهم کنند. هم جامعه خودی و هم مسلمانان اطراف باید با این اهداف آشنا شوند و در کنار فرهنگ‌سازی در جامعه خودی باید به معرفی اسلام ناب به طرف مقابل پرداخت.
گفتنی است، این وبینار با جلسه پرسش و پاسخ همراه بود و جازاری در پاسخ به سؤال یکی از حاضران درباره ضرورت انجام گفتمانی در حوزه علمیه برای تحقق گفت‌و‌گو با سایر ادیان گفت: این یک ضرورت است و ما تا نشنویم به نکات مثبت دست پیدا نخواهیم کرد، سیر تحول علم کلام نتیجه بحث‌های جدیدی است که به وسیله علما شنیده می‌شد.