سالار: آیت الله تسخیری شخصیتی جامع الاطراف داشت/ نبوغ و طرز تفکر ناب شهید صدر در او مشخص بود
مدیر موسسه بین المللی علوم و معارف اهل بیت(ع) اظهار داشت: ما نتوانستیم افرادی مثل آیت الله تسخیری تربیت کنیم که بتوانند جای او را بگیرند؛ ایشان واقعاً شخصیت کم‌نظیری بودند.
آیت الله «محمدعلی تسخیری» از مؤسسان مجمع جهانی اهل بیت (علیهم السلام) بود که از بدو تأسیس در سال ۱۳۶۹ تا مرداد ۱۳۷۸ دبیرکلی این سازمان مهم و مبارک را بر عهده داشت و خدمات گسترده ای به پیروان اهل بیت(ع) در سراسر دنیا ارائه کرد.
وی همچنین سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی را تأسیس کرد و علاوه بر آن در قامت مشاور عالی مقام معظم رهبری در امور جهان اسلام، معاون بین الملل سازمان تبلیغات اسلامی، نماینده مجلس خبرگان رهبری، دبیرکلی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و... اقدامات مؤثری در زمینه ترویج معارف دینی، وحدت جهان اسلام و خنثی‌سازی توطئه های دشمنان برای ایجاد تفرقه و درگیری بین ابناء امت اسلامی انجام داد.
آیت الله تسخیری که ۲۷ مهر ۱۳۲۳ در نجف متولد شده بود روز ۲۸ مرداد ۱۳۹۹ در تهران دار فانی را وداع گفت. ششم مهرماه چهلم درگذشت آن عزیز است و خبرگزاری ابنا به مناسبت فرارسیدن این روز، سلسله گفتگوهایی با علماء و مسئولانی که همراه و همکار ایشان بودند، انجام داده است که بتدریج منتشر می گردد.
متن زیر، حاصل گفتگو با حجت الاسلام والمسلمین «محمد سالار» مدیر مؤسسه بین المللی علوم و معارف اهل بیت(ع) و معاون اسبق امور بین الملل مجمع جهانی اهل بیت(ع) درباره جایگاه علمی و فعالیت های بین المللی مرحوم آیت الله تسخیری است:
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
به کوشش: احمد محبوبی
◀️ 3 مـهـر 1399
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
ابـنـا: ضمن عرض تسلیت ارتحال آیت الله تسخیری، حضرتعالی از چه زمانی با آن مرحوم آشنا شدید؟
ـــ بسم الله الرحمن الرحیم
شخصیت مرحوم آیت‌الله تسخیری یک شخصیت چند بُعدی است. ایشان یک شخصیت جامع الاطراف است و تمام جوانب علمی، فقهی، تواضع و فروتنی، تخلق به اخلاق الله و همچنین مسؤولیت‌پذیری، پرتحرکی، تفکر ناب و طلایه‌دار وحدت و تقریب مذاهب اسلامی، همه این‌ها ابعاد وجودی شخصیت آیت‌الله تسخیری را می‌رساند و اگر بخواهیم به همه این‌ها بپردازیم وقت زیادی می برد که حتماً دوستان و عزیزان دیگری در این رابطه سخنانی گفته اند.
من از سال 60 شمسی که وارد عرصه بین‌الملل شدم، حدود چهل سال با شخصیت آیت الله تسخیری آشنا هستم. به لحاظ کاری در عرصه بین‌الملل بودم و از حوزه علمیه کارم را شروع کردم. ابتدای دهه شصت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از طلبه‌هایی که چند سال درس خارج خوانده بودند، با مسائل سیاسی و اعتقادی آشنا بودند و تجربیاتی داشتند برای نمایندگی فرهنگی خارج کشور مصاحبه‌هایی می‌گرفت. حدود سی نفر از طلاب که درس خارج خوان و زبان دان در این دوره شرکت کردند. من یادگیری زبان انگلیسی را در نیروی هوایی، دانشگاه تهران و دفتر تبلیغات اسلامی طی کرده بودم. از طلبه‌ها گزینش کردند، مصاحبه‌هایی گرفتند و بعد از انجام گزینش برای نمایندگی فرهنگی خارج از کشور پنج نفر از سی نفر انتخاب شدند و اولین مأموریت من کشور تایلند به عنوان رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران بود. چهار سال سوریه بودم و چهار سال هم در لبنان، که حدود یازده سال به عنوان نمایندگی فرهنگی حضور داشتم. بعد هم در سازمان مدارس و حوزه‌های خارج کشور مسئولیت داشتم که مؤسس آن بودم. همچنین مرکز مطالعات علویون که با حکم حاج آقا تسخیری و با موافقت مقام معظم رهبری تأسیس شد. حدود دو سال هم در سازمان مدارس و حوزه‌های خارج کشور بودم. نزدیک پانزده سال هم در مجمع جهانی اهلبیت(ع) به عنوان معاون بین‌الملل حضور داشتم. کلیه کارها و مسؤولیت‌هایی که داشتم در عرصه بین‌الملل بود؛ لذا با یک چهره بین‌المللی و جهانی مثل آیت‌الله تسخیری ارتباط خیلی نزدیکی داشتیم و سفرهایی را هم در معیت ایشان به خارج کشور داشتیم و از نزدیک با خلق و خو و اخلاق و تجربیات ایشان در مسائل خارج کشور در مدت چهل سال آشنا هستم و توفیق داشتم که در خدمت حاج آقای تسخیری و سایر عزیزان باشم.
ابنا: درباره شاکله فکری و شخصیت علمی و فقهی آیت الله تسخیری که از شاگردان شهید صدر بودند، بگویید.
ـــ آیت الله تسخیری قبل از این که به ایران تشریف بیاورند و فعالیت‌هایی در عرصه بین‌الملل داشته باشند، از شاگردان برجسته شهید صدر بودند و در خیلی از گفته‌ها و مصاحبه‌های ایشان نبوغ و طرز تفکر ناب شهید صدر مشخص بود و متأثر از تفکرات شهید صدر، کتاب‌ها و آثار علمی زیادی را تألیف کردند. شهید صدر جمله‌ای در ارتباط با امام خمینی دارند که «ذبوا فی الامام کما ذاب هو فی الاسلام». آیت الله تسخیری به عنوان شاگرد مبرز و فرد متفکر که در مکتب شهید صدر تلمذ کردند، اخلاق و خلق و خو و بینش و تفکر شهید صدر خیلی در وجود ایشان تأثیر گذاشت. واقعاً همان طوری که شهید صدر فرمودند من در امام خمینی ذوب شدم همان طوری که ایشان در اسلام ذوب شده است، مرحوم تسخیری هم واقعاً ذوب در امام و مقام معظم رهبری بودند و عشق و علاقه ایشان به امام و مقام معظم رهبری را بارها در صحبت‌ها و آثار ایشان می‌بینیم که چقدر از انقلاب اسلامی و از تفکرات حضرت امام و مقام معظم رهبری تأثیرپذیر بودند. به نظرم این بُعد در زندگی آیت الله تسخیری بسیار برجسته است.
ابنا: فعالیت های علمی و اجتماعی آیت الله تسخیری چه بود؟
ـــ آیت الله تسخیری در اوائل حضور در قم در مجله الهادی که در دارالتبلیع منتشر و توزیع می‌شد، مقالات علمی ارائه می داد. درباره بُعد علمی ایشان باید به حضور در مجامع علمی و بین‌المللی اشاره کنم؛ از جمله عضویت در کنفرانس فقه اسلامی جدّه که در این کنفرانس در مقابل تفکرات وهابی تندرو و افراطی ایستادگی و به خوبی از فرهنگ تشیع و معارف اهل‌ّبیت دفاع می‌کرد. آیت الله تسخیری آثار زیادی نوشتند و خیلی از این آثار، سخنرانی یا نوشته‌ها هنوز منتشر نشده است. مجمع می‌تواند در طبع و نشر آثار مرحوم تسخیری سهیم باشد و به صورت مجموعه آثار منتشر شود. آیت الله تسخیری کارهای برجسته، تألیفات و آثار علمی زیادی دارند و در اجلاس‌های علمی شرکت می کردند. ایشان چندین کنفرانس اندیشه اسلامی را در ابتدای انقلاب برگزار کردند و شخصیت‌های دیگر و مهمان‌ها خارجی را به این کنفرانس دعوت می‌کردند. آیت الله تسخیری بعد از مرحوم واعظ زاده خراسانی، دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و بعدها رئیس شورای عالی این مجمع بودند. بسیاری از صحبت‌های ایشان در این کنفرانس‌های داخل و خارج است. در مجمع جهانی اهلبیت(ع) که دبیرکل و از مؤسسان بودند. در این مجموعه ها صحبت‌های ایشان می‌تواند برای دیگران بسیار مفید باشد و مجمع می‌تواند در پیاده کردن این آثار و چاپ آنها همکاری کند.
ابنا: اشاره فرمودید که آیت‌الله تسخیری دبیرکل هم مجمع جهانی اهلبیت(ع) و مجمع جهانی تقریب بودند و یک دوره هم رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات بودند. ایشان چه ویژگی‌هایی داشتند که مقام معظم رهبری اعتماد کردند و مسئولیت مجمعین و سازمان ارتباطات را به آیت الله تسخیری سپردند؟
ـــ آیت الله تسخیری در عرصه بین‌الملل واقعاً نظیر ندارد. اگر صحبت این باشد که چه کسی می‌تواند جای آیت‌الله تسخیری را در کنفرانس‌ها بگیرد به ویژه آن نشاط و تحرک و فعالیت‌های برجسته علمی و بین‌المللی که ایشان داشتند، و چه کسی می‌تواند تالی تلو ایشان باشد، واقعاً نداریم. ما نتوانستیم افرادی مثل آیت الله تسخیری تربیت کنیم که بتوانند جای او را بگیرند؛ ایشان واقعاً شخصیت کم‌نظیری بودند.
آیت الله تسخیری در خیلی از امور از جمله سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی مؤسس بودند. حدود دوازده مرکز و موسسه فرهنگی و تبلیغی در خارج از کشور داشتیم؛ چون پراکنده‌کاری و موازی‌کاری زیادی بود همه دغدغه داشتند همان طور که بعضی از مؤسسات یا وزارتخانه‌ها ادغام شدند، این مراکز هم ادغام شوند. کارهای کارشناسی زیادی انجام شد. من آن دوره نماینده معاونت بین‌الملل ارشاد بودم. چند مؤسسه بود که این‌ها را می‌خواستند با هم تلفیق کنند. فعالیت‌های معاونت بین‌الملل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در ارتباط با رایزنی‌ها و نمایندگان فرهنگی خارج از کشور بود. وزارت خارجه، بخش روابط بین‌الملل داشت. سازمان تبلیغات اسلامی، معاونت بین‌الملل داشت که آیت الله تسخیری به همراه آیت الله جنتی در آن جا حضور داشت.
مجمع جهانی اهلبیت(ع)، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و معاونت بین‌الملل دفتر مقام معظم رهبری نیز فعالیت هایی در عرصه بین الملل داشتند و حدوداً دوازده مؤسسه بودند اما عمده و شاخص، اینهایی بود که عرضه کردم و باید تلفیق می شدند. کارها کارشناسی و در شورای سیاست‌گذاری تبلیغات تصمیم‌گیری می‌شد. از نماینده‌های مؤسسات آن جا می‌آمدند و نظرات کارشناسی می‌دادند. مدتی طول کشید تا این نظرات کارشناسی جمع شد. ساختار اساسنامه سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی آماده و خدمت مقام معظم رهبری ارائه شد و آقا هم با تأسیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی موافقت فرمودند. اما ایشان نکته‌ای داشتند، من هنوز یادم هست. نوشته بودند که خب این سازمان به این عظمت که چندین مؤسسه در هم ادغام شده و چندین مرکز فرهنگی خارج کشور را می‌خواهید تلفیق کنید، برای اداره و مدیریت آن فکری شده یا نه؟ افرادی را پیشنهاد داده بودند اما تنها فردی که از عهده این کار و مدیریت سازمان برمی‌آمد شخص آیت‌الله تسخیری بود که به عنوان رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی انتخاب شد. این قضیه گویاست که شخصیتی مثل آیت‌الله تسخیری کم داشتیم که یک سازمانِ به این عظمت که تلفیقی از سازمان‌ها و مؤسسات متعدد است را بتواند اداره کند. این مسؤولیت را به عهده آیت الله تسخیری گذاشتند و انصافاً ایشان توانست خوب مدیریت کند. متأسفانه بعد از آیت‌الله تسخیری کم‌کم ضعیف شد؛ یعنی آن جایگاه، مدیریت، سعه صدر، نخبگی و تجربه خارج کشور که ایشان داشت که توانست آن مجموعه را اداره کند، روز به روز کم‌رنگ شد.
ابنا: آیت الله تسخیری با نخبگان جهان اسلام هم ارتباط خوبی داشتند.
ـــ بله، یادم است؛ آن موقع آقای تسخیری می‌گفت من از همه سازمان‌ها و از نهادهای مختلف گروه‌ها را آوردم؛ بعضی‌ها سنتی بودند، بعضی‌ها دولتی بودند، تفکرات مختلفی بود، همه این‌ها را آوردم و زیر این پرچم جمع کردم. همان زمان مرحوم حاج محمد عرب را به عنوان معاون اداری مالی سازمان فرهنگ و ارتباطات انتخاب کردند و انصافاً خوب مدیریت کردند. خب؛ ایشان مؤسس مجمع جهانی اهلبیت(ع) بودند و تأسیس سازمان‌ها و مؤسسات و برگزاری محافل بین‌المللی و کنفرانس‌ها حاکی از شخصیت علمی و تجربه جهانی آیت‌الله تسخیری بود.
آیت الله تسخیری از سال 74 تا 80، رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی بود و مسؤولیت رایزنی‌های فرهنگی خارج کشور را داشت و سازمان از موازی‌کاری و پراکنده‌کاری درآمد. حالا تا چه حد موفق بودیم، جا دارد که بعد از چهل سال، کارها را ارزیابی کنیم. یعنی واقعاً ببینیم در ارتباط با امور و فعالیت‌های فرهنگی خارج از کشور تا چه حد موفق بودیم. خوب است قوت‌ها و ضعف‌ها در نظر گرفته شود. آیا واقعاً آن ایده‌ای که بود، برای این همه برای تلفیق و رفع پراکنده‌کاری زحمت کشیده شد، آیا این ایده جواب داد، یا نه؟ تا چه حد جواب داد؟ فکر می‌کنم بالاخره افراد مسؤول یا سازمان‌های مربوطه باید بازخوانی کنند، این کار بزرگی که از تلفیق دوازده مؤسسه و ارگان آمده، الان در چه حالی است و چه کار باید کنیم که مشکلات و نواقص آن را ـ اگر وجود دارد ـ رفع کنیم.
ابنا: درباره ویژگی‌های فردی و اجتماعی مرحوم آیت‌الله تسخیری بفرمایید؛ مخصوصا که فرمودید چهل سال ایشان را می‌شناسید.
ـــ آیت الله تسخیری ابعاد مختلفی دارد اما برجستگی خاصی شخصیت ایشان این بود که واقعاً طلایه‌دار وحدت و تقریب مذاهب اسلامی بود؛ نه تنها مذاهب اسلامی، بلکه ادیان. یعنی پرچم‌دار گفتمان ادیان و مذاهب مختلف بود. این خصوصیت در وجود شخصیت ایشان برجسته است.
در تحقق وحدت و تقریب بین مذاهب هم خیلی زحمت کشیدند و با همان روح پاک و صفای باطنی که داشتند، دغدغه‌شان این بود که همه باید برادر باشند، با هم وحدت داشته باشند و اختلاف و تفرقه نباشد. آیت الله تسخیری در مجامع مختلف و کنفرانس‌های داخل و خارج از کشور که شرکت می‌کردند و به عنوان دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی بودند، برای تحقق وحدت و تقریب زحمات زیادی کشیدند. شاید حدود سی کنفرانس وحدت اسلامی از زمان مرحوم واعظ زاده و آیت الله تسخیری برگزار شده است.
مجله رسالة التقریب در الأزهر چاپ می‌شد آیت الله تسخیری در ایران هم آنها را تجدید چاپ کردند و ادامه دادند. کتاب‌های زیادی در ارتباط با تقریب نوشتند؛ برای نمونه "منادیان تقریب" مجموعه کتاب‌هایی در ارتباط با مسئله تقریب است. دغدغه ایشان بود که تفرقه و اختلافاتی که در جامعه اسلامی وجود دارد و برخی ها مثل وهابیت به آن دامن می‌زنند، را به وحدت اسلامی تبدیل کنند و همبستگی اسلامی به وجود آوردند. آیت الله تسخیری را می توانیم به عنوان طلایه‌دار و منادی وحدت و تقریب مذاهب اسلامی یاد کنیم.
ابـنـا: آیت الله تسخیری در کنار دغدغه تقریب، از مکتب و فرهنگ اهلبیت(ع) نیز دفاع می کردند. درباره این مسئله بیشتر توضیح دهید.
ـــ بله؛ همان طور که ایشان درباره وحدت اهتمام داشتند، درباره ترویج فرهنگ و معارف اهلبیت(ع) هم خیلی پیگیر بودند؛ چه، زمانی که دبیرکل مجمع جهانی اهلبیت(ع) بودند و چه در موقعیت های دیگر. آیت الله تسخیری در بسیاری از مجامعی که در خارج کشور حضور پیدا می‌کردند جانانه از فرهنگ و معارف اهلبیت(ع) دفاع می‌کردند و بارها دیده ام که صحبتی از اهلبیت(ع)، امام حسین(ع) یا فرهنگ عاشورا می‌شد ایشان اشک می‌ریخت و قلب رئوف و مهربان داشت و آن حاکی از محبت به اهلبیت عصمت و طهارت بود.
یک نکته دیگر را درباره حضور آیت الله تسخیری در کنفرانس‌ها بگویم. ایشان در کنفرانس‌های متعدد خارج از کشور شرکت می‌کرد و از اهلبیت(ع)، انقلاب اسلامی، رهبری و از امام خمینی(ره) دفاع می‌کرد. سرتاپای وجود ایشان این بود که فرهنگ و معارف اهلبیت(ع) را در این کنفرانس ها به دیگران بشناساند. برای ایشان عارضه‌ای پیش آمد. علیرغم آن عارضه و ناتوانی جسمی و ضعفی که داشتند، هیچ وقت حضور ایشان در کنفرانس‌ها تعطیل نشد و آن بدن رنجور را می‌کشاند و در همه اجلاس‌های داخل و خارج حضور پیدا می‌کرد. واقعاً یک دیپلمات انقلابی بود؛ یعنی شخصیت علمی، روحانی و دیپلمات انقلابی بود و از انقلاب اسلامی ایران و از اهلبیت عصمت و طهارت دفاع می‌کرد و در همه این کنفرانس ها حضور پیدا می‌کرد.
ما اوائل انقلاب با خیلی از کشورها ارتباط نداشتیم، کشورهایی بودند که چون در ایران انقلاب شده بود نمی‌خواستند با ما رابطه‌ای داشته باشند و وابسته به آمریکا و ابرقدرت‌ها و دست نشانده کشورهای استعماری بودند؛ رابطه‌ای با ما نداشتند و یا رابطه‌شان قطع بود. وقتی به آن کشورها می رفتیم شاید با انقلاب آشنایی نداشتند اما آقای تسخیری را می‌شناختند. یعنی شخصیت آیت الله تسخیری در کشورهایی که با آنها اصلاً رابطه سیاسی و فرهنگی نداشتیم خیلی شناخته شده بود. درباره برجستگی بین‌المللی آیت الله تسخیری اینکه، ایشان آشنا به جهان اسلام و بین‌الملل بود و عرصه بین‌الملل را خوب می‌شناخت و خوب، به موقع و براساس شناخت با مخاطبان صحبت می‌کرد. از آن طرف جهان اسلام هم از شخصیت ایشان آشنایی خوبی داشت؛ هم او آشنا با عرصه بین الملل بود و هم جهان اسلام با شخصیت مرحوم آیت‌الله تسخیری آشنایی داشت.
ابنا: اشاره فرمودید به آن نگاه جهان شمول و تقریبی که آیت الله تسخیری داشتند و حتی با مسیحیت و با ادیان دیگر هم دیالوگ و گفتگو برقرار می کردند. در این باره توضیح دهید.
ـــ آیت الله تسخیری شخصیتی بود که همان طور که از اهلبیت(ع) دفاع می‌کرد به همان نسبت، ارتباط خود را با افرادی که مسلمان نبودند حفظ می‌کرد؛ نمونه‌اش حضور ایشان در خیلی از کنفرانس‌های ادیان بود. در تایلند در یک اجلاس با عظمت، شرکت کرد؛ همچنین در روسیه یا در لبنان در اجلاس‌ها و در کنفرانس‌های ادیان شرکت می‌کرد و با صاحبان ادیان بسیار رفیق بود. در وبیناری که اخیراً در لبنان برگزار شد و سی شخصیت درباره آیت الله تسخیری صحبت کردند. خیلی از این افرادی که درباره شخصیت ایشان صحبت کردند، مسیحی بودند و با فعالیت‌ها و تفکرات آیت الله تسخیری کاملاً آشنا بودند؛ به گونه‌ای که آنها احساس غربت نمی‌کردند. به خاطر چه؟ به خاطر آن آشنایی، شناخت، تسلط و اشرافی که آیت الله تسخیری به بخش بین‌الملل و مخاطب داشت و با راه جذب این‌ها آشنا بود. کلامی از امام رضا علیه السلام وجود دارد که "لو علم الناس محاسن کلامنا لإتبعونا" اگر مردم زیبایی‌های کلام ما اهلبیت(ع) را می‌دانستند "لاتبعونا" حتماً تبعیت می‌کردند. واقعیت این است که تبلیغ معارف اهل بیت(ع)، فوت و فنی دارد؛ انسان باید آشنا باشد و اگر بخواهد این مفاهیم زیبا و فرهنگ اهلبیت(ع) را منتقل کند با روش آن باید آشنا باشد، مخاطب را بشناسد و زبانش زبان گویا باشد. مقام معظم رهبری در پیام تسلیت درگذشت آیت الله تسخیری نوشتند "زبان گویای اسلام و تشیع". انصافاً این خیلی به موقع بود و این پیام می‌رساند که مقام معظم رهبری از شخصیت، فعالیت‌ها، دلسوزی‌ها، تجربیات و حضور در کنفرانس‌های آیت الله تسخیری به عنوان مدافع حقانیت تشیع و اهلبیت علیهم السلام آشنا بودند. انصافاً آیت الله تسخیری همه ملاک ها را رعایت می‌کرد و به همین دلیل توانست حتی غیرمسلمان‌ها را جذب کند. ایشان در کنفرانس فِرق دیگر مثل زرتشتی‌ها و هندوها هم شرکت می‌کردند و مکتب اهلبیت(ع) را معرفی می‌کرد.
ابنا: درباره آثار و برکات حضور آیت‌الله تسخیری در مجمعین و سازمان فرهنگ اگر نکته دیگری دارید بفرمایید.
ـــ بسیاری از آثاری که ایشان در مجمع جهانی اهل بیت(ع) در زمان دبیرکلی، چاپ و منتشر شده بود، فکر می‌کنم الان در مجمع نیست. پیشنهاد من این است که آن آثار زنده شود. از جمله یکی از آثار که یادم است "سادات اندونزی" است. مسئله سادات بحث خوبی است الان هم مرکزی برای سادات تأسیس کرده اند. خب؛ همه سادات شیعه نبودند، برخی از سادات اهل‌سنت هستند. در سازمان فرهنگ و ارتباطات همین طور است، خیلی از کتاب‌های دیگر که ایشان همان اوائل نوشته بودند الان موجود نیست. یا آیت الله تسخیری مقالات زیادی در مجله الهادی داشتند و نسخه‌هایی از آنها را دارم که متعلق به پنجاه سال پیش است. این‌ها و آثار ایشان را باید چاپ کرد.
آیت الله تسخیری اوائل ورود به قم با "مؤسسه در راه حق" همکاری داشت. این مؤسسه یک سری جزوه‌هایی تولید می کرد و به صورت رایگان به دست مخاطبان می رساند؛ انصافاً کار خیلی خوبی بود. من فکر می کنم که اگر این کار را ادامه بدهیم خوب است. موسسه، یک سری درس‌هایی درباره اصول دین یا کتاب های دیگر را به سبک ساده و خیلی روان می‌نوشتند. آیت‌الله تسخیری هم در مؤسسه در راه حق فعالیت‌های خیلی خوبی داشت. خیلی از آثار ایشان امروزه موجود نیست. هرچند از نظر فیزیکی شاید چاپ نشود اما این‌ها را می‌شود به صورت الکترونیکی منتشر کرد و به صورت یک مجموعه و دائرة المعارف درآورد تا دیگران بتوانند استفاده کنند. این کار تحقق نیافته است. بخش‌هایی از آثار آیت الله تسخیری در سمینار بزرگداشت ایشان در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شد و برخی از مؤسسات و وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها کمک کردند و مجموعه‌ای چند جلدی از آثار ایشان را چاپ کردند. اگر مجمع جهانی اهل بیت(ع) بتواند آنها را به صورت الکترونیکی منتشر کند، خوب است. البته باید هماهنگی شود که دوباره کاری صورت نگیرد. شخصیت آیت الله تسخیری باید معرفی شود؛ مخصوصاً برای خارج از کشور و برای داخل که خیلی‌ها شاید شخصیت آن مرحوم را هنوز خیلی درک نکردند و برای آشنایی آنها با آثار آیت الله تسخیری خوب است که این کار انجام شود.
ابنا: در پایان اگر نکته ناگگفته ای درباره آیت‌الله تسخیری دارید، بفرمایید.
ـــ آیت الله تسخیری شخصیت بزرگی بود. امیدوارم فردی در بخش بین‌الملل بتواند به عنوان جایگزین، راه و خط تفکر ایشان را ادامه دهد و ما باید این خلأ را پر کنیم. امیدوارم که ان شاء‌الله حوزه های علمیه شخصیت‌های این چنینی را تربیت کنند و به جامعه تحویل دهند. آیت الله تسخیری زبان گویایی داشت، به زبان عربی مسلط بود و به زبان انگلیسی هم تقریباً تسلط داشت.
آشنایی با ابزار و تکنیک تبلیغ در عرصه بین الملل مهم است؛ اینکه انسان چه حرفی را کجا بگوید. آشنایی با عرصه بین‌الملل خیلی مهم است که این ویژگی را مرحوم آیت‌الله تسخیری داشت. برای این که بتوانیم فرهنگ اهلبیت(ع) و اسلام را ترویج کنیم، باید بتوانیم چنین افرادی را تربیت کنیم و باید در حوزه افرادی تربیت شوند تا بتوانند جای امثال آیت الله تسخیری را پر کنند.
آیت الله تسخیری در روحیه تقریبی اصلاً چپ و راست و فلان تندرو و کندرو، این حرف‌ها نبود. آنچه که ایشان می‌اندیشید و برای آن کار می‌کرد نفس اسلام و تشیع بود. به چنین افرادی که واقعاً خارج از این مسائل جناحی، سیاسی و این بازی‌هایی که متأسفانه امروز وجود دارد، نیاز داریم. افراد، مدیریت جهادی داشته باشند، دلسوز باشند، افرادی باشند که آینده را ببینند و تنگ‌نظری نداشته باشند.
ابـنـا: از اینکه این فرصت را در اختیار ما گذاشتید سپاسگزاری می کنیم.
ـــ لازم است تشکر کنم از خبرگزاری ابنا که همیشه در راستای ترویج فرهنگ و معارف اهلبیت(ع) پیشتاز بوده، فعالیت‌های خیلی چشم‌گیر و خوبی داشته و تحولات جهان اسلام را پوشش می دهد. من همیشه این خبرگزاری را رصد می‌کنم و ابنا، اخبار جهان اسلام را به موقع اطلاع‌رسانی می کند. بزرگداشت شخصیت‌هایی مثل آیت‌الله تسخیری (رضوان الله تعالی علیه) از حرکت‌ها و فعالیت‌های خوب و قابل تحسین خبرگزاری ابنا است. برای همه دوستان و عزیزانی که در این خبرگزاری کار می‌کنند آرزوی توفیق دارم.
آیت الله «محمدعلی تسخیری» از مؤسسان مجمع جهانی اهل بیت (علیهم السلام) بود که از بدو تأسیس در سال ۱۳۶۹ تا مرداد ۱۳۷۸ دبیرکلی این سازمان مهم و مبارک را بر عهده داشت و خدمات گسترده ای به پیروان اهل بیت(ع) در سراسر دنیا ارائه کرد.
وی همچنین سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی را تأسیس کرد و علاوه بر آن در قامت مشاور عالی مقام معظم رهبری در امور جهان اسلام، معاون بین الملل سازمان تبلیغات اسلامی، نماینده مجلس خبرگان رهبری، دبیرکلی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و... اقدامات مؤثری در زمینه ترویج معارف دینی، وحدت جهان اسلام و خنثی‌سازی توطئه های دشمنان برای ایجاد تفرقه و درگیری بین ابناء امت اسلامی انجام داد.
آیت الله تسخیری که ۲۷ مهر ۱۳۲۳ در نجف متولد شده بود روز ۲۸ مرداد ۱۳۹۹ در تهران دار فانی را وداع گفت. ششم مهرماه چهلم درگذشت آن عزیز است و خبرگزاری ابنا به مناسبت فرارسیدن این روز، سلسله گفتگوهایی با علماء و مسئولانی که همراه و همکار ایشان بودند، انجام داده است که بتدریج منتشر می گردد.
متن زیر، حاصل گفتگو با حجت الاسلام والمسلمین «محمد سالار» مدیر مؤسسه بین المللی علوم و معارف اهل بیت(ع) و معاون اسبق امور بین الملل مجمع جهانی اهل بیت(ع) درباره جایگاه علمی و فعالیت های بین المللی مرحوم آیت الله تسخیری است:
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
به کوشش: احمد محبوبی
◀️ 3 مـهـر 1399
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
ابـنـا: ضمن عرض تسلیت ارتحال آیت الله تسخیری، حضرتعالی از چه زمانی با آن مرحوم آشنا شدید؟
ـــ بسم الله الرحمن الرحیم
شخصیت مرحوم آیت‌الله تسخیری یک شخصیت چند بُعدی است. ایشان یک شخصیت جامع الاطراف است و تمام جوانب علمی، فقهی، تواضع و فروتنی، تخلق به اخلاق الله و همچنین مسؤولیت‌پذیری، پرتحرکی، تفکر ناب و طلایه‌دار وحدت و تقریب مذاهب اسلامی، همه این‌ها ابعاد وجودی شخصیت آیت‌الله تسخیری را می‌رساند و اگر بخواهیم به همه این‌ها بپردازیم وقت زیادی می برد که حتماً دوستان و عزیزان دیگری در این رابطه سخنانی گفته اند.
من از سال 60 شمسی که وارد عرصه بین‌الملل شدم، حدود چهل سال با شخصیت آیت الله تسخیری آشنا هستم. به لحاظ کاری در عرصه بین‌الملل بودم و از حوزه علمیه کارم را شروع کردم. ابتدای دهه شصت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از طلبه‌هایی که چند سال درس خارج خوانده بودند، با مسائل سیاسی و اعتقادی آشنا بودند و تجربیاتی داشتند برای نمایندگی فرهنگی خارج کشور مصاحبه‌هایی می‌گرفت. حدود سی نفر از طلاب که درس خارج خوان و زبان دان در این دوره شرکت کردند. من یادگیری زبان انگلیسی را در نیروی هوایی، دانشگاه تهران و دفتر تبلیغات اسلامی طی کرده بودم. از طلبه‌ها گزینش کردند، مصاحبه‌هایی گرفتند و بعد از انجام گزینش برای نمایندگی فرهنگی خارج از کشور پنج نفر از سی نفر انتخاب شدند و اولین مأموریت من کشور تایلند به عنوان رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران بود. چهار سال سوریه بودم و چهار سال هم در لبنان، که حدود یازده سال به عنوان نمایندگی فرهنگی حضور داشتم. بعد هم در سازمان مدارس و حوزه‌های خارج کشور مسئولیت داشتم که مؤسس آن بودم. همچنین مرکز مطالعات علویون که با حکم حاج آقا تسخیری و با موافقت مقام معظم رهبری تأسیس شد. حدود دو سال هم در سازمان مدارس و حوزه‌های خارج کشور بودم. نزدیک پانزده سال هم در مجمع جهانی اهلبیت(ع) به عنوان معاون بین‌الملل حضور داشتم. کلیه کارها و مسؤولیت‌هایی که داشتم در عرصه بین‌الملل بود؛ لذا با یک چهره بین‌المللی و جهانی مثل آیت‌الله تسخیری ارتباط خیلی نزدیکی داشتیم و سفرهایی را هم در معیت ایشان به خارج کشور داشتیم و از نزدیک با خلق و خو و اخلاق و تجربیات ایشان در مسائل خارج کشور در مدت چهل سال آشنا هستم و توفیق داشتم که در خدمت حاج آقای تسخیری و سایر عزیزان باشم.
ابنا: درباره شاکله فکری و شخصیت علمی و فقهی آیت الله تسخیری که از شاگردان شهید صدر بودند، بگویید.
ـــ آیت الله تسخیری قبل از این که به ایران تشریف بیاورند و فعالیت‌هایی در عرصه بین‌الملل داشته باشند، از شاگردان برجسته شهید صدر بودند و در خیلی از گفته‌ها و مصاحبه‌های ایشان نبوغ و طرز تفکر ناب شهید صدر مشخص بود و متأثر از تفکرات شهید صدر، کتاب‌ها و آثار علمی زیادی را تألیف کردند. شهید صدر جمله‌ای در ارتباط با امام خمینی دارند که «ذبوا فی الامام کما ذاب هو فی الاسلام». آیت الله تسخیری به عنوان شاگرد مبرز و فرد متفکر که در مکتب شهید صدر تلمذ کردند، اخلاق و خلق و خو و بینش و تفکر شهید صدر خیلی در وجود ایشان تأثیر گذاشت. واقعاً همان طوری که شهید صدر فرمودند من در امام خمینی ذوب شدم همان طوری که ایشان در اسلام ذوب شده است، مرحوم تسخیری هم واقعاً ذوب در امام و مقام معظم رهبری بودند و عشق و علاقه ایشان به امام و مقام معظم رهبری را بارها در صحبت‌ها و آثار ایشان می‌بینیم که چقدر از انقلاب اسلامی و از تفکرات حضرت امام و مقام معظم رهبری تأثیرپذیر بودند. به نظرم این بُعد در زندگی آیت الله تسخیری بسیار برجسته است.
ابنا: فعالیت های علمی و اجتماعی آیت الله تسخیری چه بود؟
ـــ آیت الله تسخیری در اوائل حضور در قم در مجله الهادی که در دارالتبلیع منتشر و توزیع می‌شد، مقالات علمی ارائه می داد. درباره بُعد علمی ایشان باید به حضور در مجامع علمی و بین‌المللی اشاره کنم؛ از جمله عضویت در کنفرانس فقه اسلامی جدّه که در این کنفرانس در مقابل تفکرات وهابی تندرو و افراطی ایستادگی و به خوبی از فرهنگ تشیع و معارف اهل‌ّبیت دفاع می‌کرد. آیت الله تسخیری آثار زیادی نوشتند و خیلی از این آثار، سخنرانی یا نوشته‌ها هنوز منتشر نشده است. مجمع می‌تواند در طبع و نشر آثار مرحوم تسخیری سهیم باشد و به صورت مجموعه آثار منتشر شود. آیت الله تسخیری کارهای برجسته، تألیفات و آثار علمی زیادی دارند و در اجلاس‌های علمی شرکت می کردند. ایشان چندین کنفرانس اندیشه اسلامی را در ابتدای انقلاب برگزار کردند و شخصیت‌های دیگر و مهمان‌ها خارجی را به این کنفرانس دعوت می‌کردند. آیت الله تسخیری بعد از مرحوم واعظ زاده خراسانی، دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و بعدها رئیس شورای عالی این مجمع بودند. بسیاری از صحبت‌های ایشان در این کنفرانس‌های داخل و خارج است. در مجمع جهانی اهلبیت(ع) که دبیرکل و از مؤسسان بودند. در این مجموعه ها صحبت‌های ایشان می‌تواند برای دیگران بسیار مفید باشد و مجمع می‌تواند در پیاده کردن این آثار و چاپ آنها همکاری کند.
ابنا: اشاره فرمودید که آیت‌الله تسخیری دبیرکل هم مجمع جهانی اهلبیت(ع) و مجمع جهانی تقریب بودند و یک دوره هم رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات بودند. ایشان چه ویژگی‌هایی داشتند که مقام معظم رهبری اعتماد کردند و مسئولیت مجمعین و سازمان ارتباطات را به آیت الله تسخیری سپردند؟
ـــ آیت الله تسخیری در عرصه بین‌الملل واقعاً نظیر ندارد. اگر صحبت این باشد که چه کسی می‌تواند جای آیت‌الله تسخیری را در کنفرانس‌ها بگیرد به ویژه آن نشاط و تحرک و فعالیت‌های برجسته علمی و بین‌المللی که ایشان داشتند، و چه کسی می‌تواند تالی تلو ایشان باشد، واقعاً نداریم. ما نتوانستیم افرادی مثل آیت الله تسخیری تربیت کنیم که بتوانند جای او را بگیرند؛ ایشان واقعاً شخصیت کم‌نظیری بودند.
آیت الله تسخیری در خیلی از امور از جمله سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی مؤسس بودند. حدود دوازده مرکز و موسسه فرهنگی و تبلیغی در خارج از کشور داشتیم؛ چون پراکنده‌کاری و موازی‌کاری زیادی بود همه دغدغه داشتند همان طور که بعضی از مؤسسات یا وزارتخانه‌ها ادغام شدند، این مراکز هم ادغام شوند. کارهای کارشناسی زیادی انجام شد. من آن دوره نماینده معاونت بین‌الملل ارشاد بودم. چند مؤسسه بود که این‌ها را می‌خواستند با هم تلفیق کنند. فعالیت‌های معاونت بین‌الملل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در ارتباط با رایزنی‌ها و نمایندگان فرهنگی خارج از کشور بود. وزارت خارجه، بخش روابط بین‌الملل داشت. سازمان تبلیغات اسلامی، معاونت بین‌الملل داشت که آیت الله تسخیری به همراه آیت الله جنتی در آن جا حضور داشت.
مجمع جهانی اهلبیت(ع)، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و معاونت بین‌الملل دفتر مقام معظم رهبری نیز فعالیت هایی در عرصه بین الملل داشتند و حدوداً دوازده مؤسسه بودند اما عمده و شاخص، اینهایی بود که عرضه کردم و باید تلفیق می شدند. کارها کارشناسی و در شورای سیاست‌گذاری تبلیغات تصمیم‌گیری می‌شد. از نماینده‌های مؤسسات آن جا می‌آمدند و نظرات کارشناسی می‌دادند. مدتی طول کشید تا این نظرات کارشناسی جمع شد. ساختار اساسنامه سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی آماده و خدمت مقام معظم رهبری ارائه شد و آقا هم با تأسیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی موافقت فرمودند. اما ایشان نکته‌ای داشتند، من هنوز یادم هست. نوشته بودند که خب این سازمان به این عظمت که چندین مؤسسه در هم ادغام شده و چندین مرکز فرهنگی خارج کشور را می‌خواهید تلفیق کنید، برای اداره و مدیریت آن فکری شده یا نه؟ افرادی را پیشنهاد داده بودند اما تنها فردی که از عهده این کار و مدیریت سازمان برمی‌آمد شخص آیت‌الله تسخیری بود که به عنوان رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی انتخاب شد. این قضیه گویاست که شخصیتی مثل آیت‌الله تسخیری کم داشتیم که یک سازمانِ به این عظمت که تلفیقی از سازمان‌ها و مؤسسات متعدد است را بتواند اداره کند. این مسؤولیت را به عهده آیت الله تسخیری گذاشتند و انصافاً ایشان توانست خوب مدیریت کند. متأسفانه بعد از آیت‌الله تسخیری کم‌کم ضعیف شد؛ یعنی آن جایگاه، مدیریت، سعه صدر، نخبگی و تجربه خارج کشور که ایشان داشت که توانست آن مجموعه را اداره کند، روز به روز کم‌رنگ شد.
ابنا: آیت الله تسخیری با نخبگان جهان اسلام هم ارتباط خوبی داشتند.
ـــ بله، یادم است؛ آن موقع آقای تسخیری می‌گفت من از همه سازمان‌ها و از نهادهای مختلف گروه‌ها را آوردم؛ بعضی‌ها سنتی بودند، بعضی‌ها دولتی بودند، تفکرات مختلفی بود، همه این‌ها را آوردم و زیر این پرچم جمع کردم. همان زمان مرحوم حاج محمد عرب را به عنوان معاون اداری مالی سازمان فرهنگ و ارتباطات انتخاب کردند و انصافاً خوب مدیریت کردند. خب؛ ایشان مؤسس مجمع جهانی اهلبیت(ع) بودند و تأسیس سازمان‌ها و مؤسسات و برگزاری محافل بین‌المللی و کنفرانس‌ها حاکی از شخصیت علمی و تجربه جهانی آیت‌الله تسخیری بود.
آیت الله تسخیری از سال 74 تا 80، رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی بود و مسؤولیت رایزنی‌های فرهنگی خارج کشور را داشت و سازمان از موازی‌کاری و پراکنده‌کاری درآمد. حالا تا چه حد موفق بودیم، جا دارد که بعد از چهل سال، کارها را ارزیابی کنیم. یعنی واقعاً ببینیم در ارتباط با امور و فعالیت‌های فرهنگی خارج از کشور تا چه حد موفق بودیم. خوب است قوت‌ها و ضعف‌ها در نظر گرفته شود. آیا واقعاً آن ایده‌ای که بود، برای این همه برای تلفیق و رفع پراکنده‌کاری زحمت کشیده شد، آیا این ایده جواب داد، یا نه؟ تا چه حد جواب داد؟ فکر می‌کنم بالاخره افراد مسؤول یا سازمان‌های مربوطه باید بازخوانی کنند، این کار بزرگی که از تلفیق دوازده مؤسسه و ارگان آمده، الان در چه حالی است و چه کار باید کنیم که مشکلات و نواقص آن را ـ اگر وجود دارد ـ رفع کنیم.
ابنا: درباره ویژگی‌های فردی و اجتماعی مرحوم آیت‌الله تسخیری بفرمایید؛ مخصوصا که فرمودید چهل سال ایشان را می‌شناسید.
ـــ آیت الله تسخیری ابعاد مختلفی دارد اما برجستگی خاصی شخصیت ایشان این بود که واقعاً طلایه‌دار وحدت و تقریب مذاهب اسلامی بود؛ نه تنها مذاهب اسلامی، بلکه ادیان. یعنی پرچم‌دار گفتمان ادیان و مذاهب مختلف بود. این خصوصیت در وجود شخصیت ایشان برجسته است.
در تحقق وحدت و تقریب بین مذاهب هم خیلی زحمت کشیدند و با همان روح پاک و صفای باطنی که داشتند، دغدغه‌شان این بود که همه باید برادر باشند، با هم وحدت داشته باشند و اختلاف و تفرقه نباشد. آیت الله تسخیری در مجامع مختلف و کنفرانس‌های داخل و خارج از کشور که شرکت می‌کردند و به عنوان دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی بودند، برای تحقق وحدت و تقریب زحمات زیادی کشیدند. شاید حدود سی کنفرانس وحدت اسلامی از زمان مرحوم واعظ زاده و آیت الله تسخیری برگزار شده است.
مجله رسالة التقریب در الأزهر چاپ می‌شد آیت الله تسخیری در ایران هم آنها را تجدید چاپ کردند و ادامه دادند. کتاب‌های زیادی در ارتباط با تقریب نوشتند؛ برای نمونه "منادیان تقریب" مجموعه کتاب‌هایی در ارتباط با مسئله تقریب است. دغدغه ایشان بود که تفرقه و اختلافاتی که در جامعه اسلامی وجود دارد و برخی ها مثل وهابیت به آن دامن می‌زنند، را به وحدت اسلامی تبدیل کنند و همبستگی اسلامی به وجود آوردند. آیت الله تسخیری را می توانیم به عنوان طلایه‌دار و منادی وحدت و تقریب مذاهب اسلامی یاد کنیم.
ابـنـا: آیت الله تسخیری در کنار دغدغه تقریب، از مکتب و فرهنگ اهلبیت(ع) نیز دفاع می کردند. درباره این مسئله بیشتر توضیح دهید.
ـــ بله؛ همان طور که ایشان درباره وحدت اهتمام داشتند، درباره ترویج فرهنگ و معارف اهلبیت(ع) هم خیلی پیگیر بودند؛ چه، زمانی که دبیرکل مجمع جهانی اهلبیت(ع) بودند و چه در موقعیت های دیگر. آیت الله تسخیری در بسیاری از مجامعی که در خارج کشور حضور پیدا می‌کردند جانانه از فرهنگ و معارف اهلبیت(ع) دفاع می‌کردند و بارها دیده ام که صحبتی از اهلبیت(ع)، امام حسین(ع) یا فرهنگ عاشورا می‌شد ایشان اشک می‌ریخت و قلب رئوف و مهربان داشت و آن حاکی از محبت به اهلبیت عصمت و طهارت بود.
یک نکته دیگر را درباره حضور آیت الله تسخیری در کنفرانس‌ها بگویم. ایشان در کنفرانس‌های متعدد خارج از کشور شرکت می‌کرد و از اهلبیت(ع)، انقلاب اسلامی، رهبری و از امام خمینی(ره) دفاع می‌کرد. سرتاپای وجود ایشان این بود که فرهنگ و معارف اهلبیت(ع) را در این کنفرانس ها به دیگران بشناساند. برای ایشان عارضه‌ای پیش آمد. علیرغم آن عارضه و ناتوانی جسمی و ضعفی که داشتند، هیچ وقت حضور ایشان در کنفرانس‌ها تعطیل نشد و آن بدن رنجور را می‌کشاند و در همه اجلاس‌های داخل و خارج حضور پیدا می‌کرد. واقعاً یک دیپلمات انقلابی بود؛ یعنی شخصیت علمی، روحانی و دیپلمات انقلابی بود و از انقلاب اسلامی ایران و از اهلبیت عصمت و طهارت دفاع می‌کرد و در همه این کنفرانس ها حضور پیدا می‌کرد.
ما اوائل انقلاب با خیلی از کشورها ارتباط نداشتیم، کشورهایی بودند که چون در ایران انقلاب شده بود نمی‌خواستند با ما رابطه‌ای داشته باشند و وابسته به آمریکا و ابرقدرت‌ها و دست نشانده کشورهای استعماری بودند؛ رابطه‌ای با ما نداشتند و یا رابطه‌شان قطع بود. وقتی به آن کشورها می رفتیم شاید با انقلاب آشنایی نداشتند اما آقای تسخیری را می‌شناختند. یعنی شخصیت آیت الله تسخیری در کشورهایی که با آنها اصلاً رابطه سیاسی و فرهنگی نداشتیم خیلی شناخته شده بود. درباره برجستگی بین‌المللی آیت الله تسخیری اینکه، ایشان آشنا به جهان اسلام و بین‌الملل بود و عرصه بین‌الملل را خوب می‌شناخت و خوب، به موقع و براساس شناخت با مخاطبان صحبت می‌کرد. از آن طرف جهان اسلام هم از شخصیت ایشان آشنایی خوبی داشت؛ هم او آشنا با عرصه بین الملل بود و هم جهان اسلام با شخصیت مرحوم آیت‌الله تسخیری آشنایی داشت.
ابنا: اشاره فرمودید به آن نگاه جهان شمول و تقریبی که آیت الله تسخیری داشتند و حتی با مسیحیت و با ادیان دیگر هم دیالوگ و گفتگو برقرار می کردند. در این باره توضیح دهید.
ـــ آیت الله تسخیری شخصیتی بود که همان طور که از اهلبیت(ع) دفاع می‌کرد به همان نسبت، ارتباط خود را با افرادی که مسلمان نبودند حفظ می‌کرد؛ نمونه‌اش حضور ایشان در خیلی از کنفرانس‌های ادیان بود. در تایلند در یک اجلاس با عظمت، شرکت کرد؛ همچنین در روسیه یا در لبنان در اجلاس‌ها و در کنفرانس‌های ادیان شرکت می‌کرد و با صاحبان ادیان بسیار رفیق بود. در وبیناری که اخیراً در لبنان برگزار شد و سی شخصیت درباره آیت الله تسخیری صحبت کردند. خیلی از این افرادی که درباره شخصیت ایشان صحبت کردند، مسیحی بودند و با فعالیت‌ها و تفکرات آیت الله تسخیری کاملاً آشنا بودند؛ به گونه‌ای که آنها احساس غربت نمی‌کردند. به خاطر چه؟ به خاطر آن آشنایی، شناخت، تسلط و اشرافی که آیت الله تسخیری به بخش بین‌الملل و مخاطب داشت و با راه جذب این‌ها آشنا بود. کلامی از امام رضا علیه السلام وجود دارد که "لو علم الناس محاسن کلامنا لإتبعونا" اگر مردم زیبایی‌های کلام ما اهلبیت(ع) را می‌دانستند "لاتبعونا" حتماً تبعیت می‌کردند. واقعیت این است که تبلیغ معارف اهل بیت(ع)، فوت و فنی دارد؛ انسان باید آشنا باشد و اگر بخواهد این مفاهیم زیبا و فرهنگ اهلبیت(ع) را منتقل کند با روش آن باید آشنا باشد، مخاطب را بشناسد و زبانش زبان گویا باشد. مقام معظم رهبری در پیام تسلیت درگذشت آیت الله تسخیری نوشتند "زبان گویای اسلام و تشیع". انصافاً این خیلی به موقع بود و این پیام می‌رساند که مقام معظم رهبری از شخصیت، فعالیت‌ها، دلسوزی‌ها، تجربیات و حضور در کنفرانس‌های آیت الله تسخیری به عنوان مدافع حقانیت تشیع و اهلبیت علیهم السلام آشنا بودند. انصافاً آیت الله تسخیری همه ملاک ها را رعایت می‌کرد و به همین دلیل توانست حتی غیرمسلمان‌ها را جذب کند. ایشان در کنفرانس فِرق دیگر مثل زرتشتی‌ها و هندوها هم شرکت می‌کردند و مکتب اهلبیت(ع) را معرفی می‌کرد.
ابنا: درباره آثار و برکات حضور آیت‌الله تسخیری در مجمعین و سازمان فرهنگ اگر نکته دیگری دارید بفرمایید.
ـــ بسیاری از آثاری که ایشان در مجمع جهانی اهل بیت(ع) در زمان دبیرکلی، چاپ و منتشر شده بود، فکر می‌کنم الان در مجمع نیست. پیشنهاد من این است که آن آثار زنده شود. از جمله یکی از آثار که یادم است "سادات اندونزی" است. مسئله سادات بحث خوبی است الان هم مرکزی برای سادات تأسیس کرده اند. خب؛ همه سادات شیعه نبودند، برخی از سادات اهل‌سنت هستند. در سازمان فرهنگ و ارتباطات همین طور است، خیلی از کتاب‌های دیگر که ایشان همان اوائل نوشته بودند الان موجود نیست. یا آیت الله تسخیری مقالات زیادی در مجله الهادی داشتند و نسخه‌هایی از آنها را دارم که متعلق به پنجاه سال پیش است. این‌ها و آثار ایشان را باید چاپ کرد.
آیت الله تسخیری اوائل ورود به قم با "مؤسسه در راه حق" همکاری داشت. این مؤسسه یک سری جزوه‌هایی تولید می کرد و به صورت رایگان به دست مخاطبان می رساند؛ انصافاً کار خیلی خوبی بود. من فکر می کنم که اگر این کار را ادامه بدهیم خوب است. موسسه، یک سری درس‌هایی درباره اصول دین یا کتاب های دیگر را به سبک ساده و خیلی روان می‌نوشتند. آیت‌الله تسخیری هم در مؤسسه در راه حق فعالیت‌های خیلی خوبی داشت. خیلی از آثار ایشان امروزه موجود نیست. هرچند از نظر فیزیکی شاید چاپ نشود اما این‌ها را می‌شود به صورت الکترونیکی منتشر کرد و به صورت یک مجموعه و دائرة المعارف درآورد تا دیگران بتوانند استفاده کنند. این کار تحقق نیافته است. بخش‌هایی از آثار آیت الله تسخیری در سمینار بزرگداشت ایشان در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شد و برخی از مؤسسات و وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها کمک کردند و مجموعه‌ای چند جلدی از آثار ایشان را چاپ کردند. اگر مجمع جهانی اهل بیت(ع) بتواند آنها را به صورت الکترونیکی منتشر کند، خوب است. البته باید هماهنگی شود که دوباره کاری صورت نگیرد. شخصیت آیت الله تسخیری باید معرفی شود؛ مخصوصاً برای خارج از کشور و برای داخل که خیلی‌ها شاید شخصیت آن مرحوم را هنوز خیلی درک نکردند و برای آشنایی آنها با آثار آیت الله تسخیری خوب است که این کار انجام شود.
ابنا: در پایان اگر نکته ناگگفته ای درباره آیت‌الله تسخیری دارید، بفرمایید.
ـــ آیت الله تسخیری شخصیت بزرگی بود. امیدوارم فردی در بخش بین‌الملل بتواند به عنوان جایگزین، راه و خط تفکر ایشان را ادامه دهد و ما باید این خلأ را پر کنیم. امیدوارم که ان شاء‌الله حوزه های علمیه شخصیت‌های این چنینی را تربیت کنند و به جامعه تحویل دهند. آیت الله تسخیری زبان گویایی داشت، به زبان عربی مسلط بود و به زبان انگلیسی هم تقریباً تسلط داشت.
آشنایی با ابزار و تکنیک تبلیغ در عرصه بین الملل مهم است؛ اینکه انسان چه حرفی را کجا بگوید. آشنایی با عرصه بین‌الملل خیلی مهم است که این ویژگی را مرحوم آیت‌الله تسخیری داشت. برای این که بتوانیم فرهنگ اهلبیت(ع) و اسلام را ترویج کنیم، باید بتوانیم چنین افرادی را تربیت کنیم و باید در حوزه افرادی تربیت شوند تا بتوانند جای امثال آیت الله تسخیری را پر کنند.
آیت الله تسخیری در روحیه تقریبی اصلاً چپ و راست و فلان تندرو و کندرو، این حرف‌ها نبود. آنچه که ایشان می‌اندیشید و برای آن کار می‌کرد نفس اسلام و تشیع بود. به چنین افرادی که واقعاً خارج از این مسائل جناحی، سیاسی و این بازی‌هایی که متأسفانه امروز وجود دارد، نیاز داریم. افراد، مدیریت جهادی داشته باشند، دلسوز باشند، افرادی باشند که آینده را ببینند و تنگ‌نظری نداشته باشند.
ابـنـا: از اینکه این فرصت را در اختیار ما گذاشتید سپاسگزاری می کنیم.
ـــ لازم است تشکر کنم از خبرگزاری ابنا که همیشه در راستای ترویج فرهنگ و معارف اهلبیت(ع) پیشتاز بوده، فعالیت‌های خیلی چشم‌گیر و خوبی داشته و تحولات جهان اسلام را پوشش می دهد. من همیشه این خبرگزاری را رصد می‌کنم و ابنا، اخبار جهان اسلام را به موقع اطلاع‌رسانی می کند. بزرگداشت شخصیت‌هایی مثل آیت‌الله تسخیری (رضوان الله تعالی علیه) از حرکت‌ها و فعالیت‌های خوب و قابل تحسین خبرگزاری ابنا است. برای همه دوستان و عزیزانی که در این خبرگزاری کار می‌کنند آرزوی توفیق دارم.