زندگینامه
حجتالاسلاموالمسلمین محمد یوسـف واعظی شهرسـتانی در سـال ۱۳۲۴ش در ولسـوالی نـدی فعلـی بـه دنیـا آمـد. ایشـان تحصیلات حـوزوی را در رزگان آغـاز کـرد و پس از دو سـال تحصیل در آنجا بـرای ادامه تحصیلات راهـی ایـران شـد و یک سال در مشـهد بـه تحصیـل پرداخـت. سـپس بـرای ادامـه تحصیلات عالـی حـوزه علمیـه در سـال ۱۳۴۸ش راهـی عـراق شـد و در کنـار مضجـع شـریف و نورانـی حضـرت امیرالمؤمنیـن علـی(ع) در نجـف اشـرف رحـل اقامـت افکنـد و در آنجـا تحصیلاتش را در حـوزه علمیـه ایـن شـهر تـا مقطـع درس خـارج پیگیـری کـرد.
ایشـان پـس از چهـار سـال سـکونت در نجـف اشـرف در سـال ۱۳۵۲ش راهـی ایـران شـد و در شـهر مقـدس قـم اقامت گزید. حضور ایشـان در قـم با فعالیتهای مبارزاتـی انقلابیون علیه رژیم پهلـوی همـراه بـود. ازاینرو در فاجعـه حملـه نیروهـای رژیـم پهلوی به مدرسـه علمیـه فیضیه در ۱۷ خـرداد ۱۳۵۴ش، ایشـان نیـز توسـط رژیـم سـتمگر شـاه دسـتگیر و از ایـن ایـران اخـراج و بـه افغانسـتان فرسـتاده شـد.
حجتالاسلام واعظی پس از بازگشـت به افغانسـتان، با طلاب جوان و مبـارز افغانسـتان، علیـه دولـت محمد داود، ارتباط داشـت. ایـن افراد با کودتای کمونیستها در اردیبهشـت ۱۳۵۷ش فعالیـت زیرزمینـی خـود را آغاز کردند.
مرحـوم واعظی پس از پیروزی انقلاب ایـران در اواخـر سـال ۱۳۵۷ش بـه ایـران رفـت و مـدت زیـادی در آنجا ماند.
حجتالاسلام واعظـی زمانـی کـه در نجـف اشـرف اقامـت داشـت، بـه همـراه گروهـی از طلاب افغانسـتانی، بـه دفتـر امـام خمینـی رفتوآمد داشـت. چنانچـه خـود ایشـان گفتـه در دفتـر امـام خمینـی بـا شـهید عبدالعلـی مزاری آشـنا شـد. این آشـنایی بعدها سـبب همـکاری و عضویت این دو در سـازمان نصـر و سـپس حـزب وحـدت اسلامی افغانسـتان شـد.
فعالیتهای سیاسی
تشکیل سازمان نصر افغانستان
حجتالاسلام واعظـی در ابتـدای سـال ۱۳۵۸ش، همـراه بـا گروهـی از طلاب افغانسـتانی مقیـم قـم، سـازمان نصـر افغانسـتان را در شـهر مقـدس قـم پایهگذاری کـرد و خـود نیـز بـه عضویـت شـورای مرکـزی آن درآمد. ایـن سـازمان بـه مبـارزه مسـلحانه علیـه دولت حـزب خلق میپرداخت. در سـال ۱۳۶۲ش بـا پیشـنهاد شـهید عبدالعلـی مـزاری، مرحـوم واعظـی بـه سـمت مسـئول دفتر نمایندگی سـازمان نصر افغانسـتان در مشـهد انتخاب شـد و تا سـال ۱۳۶۸ش در ایـن سـمت فعالیـت میکرد.
عضویت در حزب وحدت اسالمی افغانستان
پس از تشـکیل حزب وحدت اسلامی افغانسـتان، حجتالاسلام واعظی یکی از اعضای هیئت اعلام موجودیـت حـزب وحـدت و ادغـام پایگاههای احـزاب قبلـی شـیعیان بـود و همـراه بـا ایـن هیئت به بامیان و مناطق مختلف دایکندی اعزام شـد. ایشـان در بهمن ۱۳۷۳ش از طرف شـهید عبدالعلی مزاری مأموریت یافت تا با سـران طالبان که نیروهایشـان تا نزدیک کابل رسـیده بودند، در قندهـار مذاکـره کنـد و از درگیـری بیـن این گروه و نیروهای حزب وحدت اسلامی در غرب کابل جلوگیـری نمایـد. هرچنـد کـه ایـن مذاکـره بـا چـراغ سـبز برخـی از گروههای دیگـر بـه طالبـان بـرای حملـه بـه مواضـع حزب وحدت اسلامی بینتیجه ماند.
مرحـوم واعظـی از سـال ۱۳۷۶ تـا ۱۳۸۱ش از طـرف شـورای مرکـزی حـزب وحـدت اسلامی افغانسـتان بهعنوان رئیـس شـورای نمایندگـی آن در تهـران فعالیـت میکرد.
حضور در نظام سیاسی افغانستان پس از طالبان
پـس از سـقوط طالبـان در افغانسـتان، فعالیـت سیاسـی حجتالاسلام واعظـی از طریـق حزب وحـدت اسلامی ادامـه یافـت و در سـال ۱۳۸۱ش بهعنوان رئیـس دفتر مرکزی این حـزب در کابل انتخـاب شـد و بـا حکـم حامـد کـرزی، رئیسجمهور وقـت افغانسـتان، بـه عضویـت لویـه جرگـه تدویـن قانـون اساسـی و سـپس پسـت وزیـر مشـاور درآمـد.
ایشـان همچنیـن در حکومـت حامـد کـرزی مشـاور امـور دینـی رئیسجمهور بود.مرحـوم واعظـی همچنیـن عضـو شـورای علمـای شـیعه افغانسـتان، شـورای اخـوت اسلامی و عضـو مجمـع عمومـی مجمـع عمومـی مجمـع جهانـی اهلبیت(ع) بـود.
رحلت
سـرانجام ایـن روحانـی شـیعه پـس از عمـری تلاش و مجاهـدت در سـن ۷۰ سـالگی در روز چهارشـنبه ۲۳ میـزان (مهـر) ۱۳۹۳ش در اثـر حملـه قلبـی در بیمارسـتانی در کابل دار فانـی را وداع گفـت و بـه دیـدار حـق شـتافت. در پـی رحلـت ایشـان شخصیتها و نهادهـای سیاسـی و مذهبی افغانسـتان پیامهای تسـلیت جداگانهای صـادر کردنـد کـه در آنها از ایشـان بهعنوان شـخصیتی فـداکار و دلسـوز یادشده کـه در دوران جهـاد، مقاومـت و یـک دهـه اخیـر زحمـات زیـادی بـرای تحقق خواستههای حقطلبانه مردم افغانسـتان کشـیده اسـت.
همچنین به مناسـبت رحلت این روحانی شـیعه، مراسـم ترحیم باشـکوهی با حضور بسـیاری از شخصیتهای سیاسـی و مذهبی، مسئولان برجسـته و اقشـار مختلـف مـردم افغانسـتان در کابـل برگزار شـد. در بخشـی از بیانهای که محمد محقق معاون رئیس اجرایی حکومت وحدت ملی به مناسـبت رحلت ایشـان صادر کرده اسـت آمده است:«باکمال تأسـف و تأثـر خبر درگذشـت مجاهـد بزرگوار و هميشـه درصحنه حجتالاسلاموالمسلمین يوسـف واعظـى مشـاور ریاستجمهوری سـابق و از يـاران دوران مبارزاتـی رهبـر شـهید مـزاری را دريافـت نمـودم كـه برايـم تکاندهنده وغمانگيـز بـود خداونـد او را رحمـت كنـد و در جـوار فيـض ايـن حادثـه نابهنـگام قلب هـزاران نفر از يـاران و خويـش پذیـرا گـردد، يقينـاهمسـنگران ايشـان و مـردم مسـلمان و مجاهـد را متأثـر سـاخته اسـت.»